Albrecht Glockendon (de Oudere)
Duits boekverluchter, geboren ca 1495, werkzaam in Neurenberg vanaf ongeveer 1515 tot 1545, het jaar van zijn overlijden. Hij nam de werkplaats van zijn in 1514 overleden vader Georg Glockendon de Oudere over, welke werkplaats overigens aanvankelijk nog werd voortgezet door Kunigunde, moeder van Albrecht en weduwe van Georg.
Broer van de boekverluchter Nikolaus Glockendon, en stammend uit een familie van meerdere boekverluchters (zie hierna), waaronder zijn zonen Albrecht Glockendon de Jongere en Jörg Glockendon. Hij signeerde zijn werk veelal met zijn initialen: “AG”. Merkl 1999 beschrijft een oeuvre van Albrecht ter grootte van 11 handschriften en 19 losse bladen. Albrecht werkte voor opdrachtgevers in en buiten Neurenberg. Zijn belangrijkste opdrachtgever was Johann II von Pfalz-Simmern, voor wie hij een gedrukt toernooiboek (Karlsruhe, Badische Landesbibliothek) en een tweetal gebedenboeken (Munchen, Bayerische Staatsbibliothek en Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek) verluchtte.
Zijn vroegste, nog gedurende zijn leertijd vervaardigde, werk dateert uit 1506 en bevat een niet erg gelukte weergave van drie heiligen. Dit gesigneerde blad bevindt zich thans in het Kupferstichkabinett te Berlijn. Pas vanaf 1526 bereikt Albrecht Glockendon zijn rijpere, kwaliteitsvollere stijl met een door hem vervaardigde en met zijn volledige naam gesigneerde kalender, thans bewaard in de Staatsbibliothek te Berlijn.. Naast een correcte weergave van het perspectief, een goede ruimteopbouw, een met liefde voor het detail geschilderde omgeving en een grote figurenrijkdom van de scènes, kenmerkt dit rijpere werk van Albrecht zich ook door een in verhouding tot de lichamen te klein weergeven van extreem ronde of ovalen gezichten, met hoog voorhoofd en fel rode lippen, hetgeen zijn figuren vaak een poppenachtig aanzien verleent.
Tot de werkplaats van Albrecht Glockendon behoorde mogelijk een uit Vlaanderen geëmigreerde boekverluchter met de noodnaam Meester van het Sigmaringen Gebedenboek.
Catalogus
Berlijn, Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Kupferstichkabinett
min 27915 los blad met drie heiligen, Neurenberg, 1506
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 69
min 27917 los blad met de heilige Christoffel, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27918 los blad met de heilige Christoffel, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27919 los blad met koning David, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27920 los blad met Christus staande voor het kruis, geflankeerd door Maria en Johannes, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27921 los blad met Sint Nikolaas, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27923 los blad met Madonna op de maansikkel, Neurenberg, ca 1510-1515
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 70
min 27925 los blad met de kroning van Maria, Neurenberg, ca 1515-1520
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 71
min 27926 los blad met de tronende keizer Karel IV, Neurenberg, 1518
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 73
Ms germ oct 9 kalender, Neurenberg, 1526
literatuur:
- Degering 1926
- D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 96
- Berlijn 1975, nr. 119
- Merkl 1999, nr. 77
Dresden, Sächsische Landesbibliothek
Mscr Dresd. M 289 gebedenboek, Neurenberg, 1519
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 74
Frankfurt, Stadtarchiv
Fichard-Archiv, nr. 136 wapenbrief van Hans Lochinger, Neurenberg, 1544/45
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 87
Karlsruhe, Badische Landesbibliothek
42 C 39 RH gedrukt en verlucht toernooiboek, Neurenberg, 1531
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 78
Kassel, Landesbibliothek
Ms math et art 50 codex met fragmenten uit getijdenboeken, bestaande uit 43 bladen (waarvan 7 in privébezit) en wel aangeduid als het zogenaamde gebedenboek van Hertog Johann Albrecht von Mecklenburg, Brugge ca 1511-1515, Neurenberg ca 1515-1520, Neurenberg ca 1530-1531, Neurenberg of Frankfurt ca 1530, verluchting door Simon Bening te Brugge: 23 miniaturen; Albrecht Glockendon (de Oudere) te Neurenberg: 6 miniaturen; Nikolaus Glockendon te Neurenberg: 10 miniaturen; Sebald Beham te Neurenberg of Frankfurt: 3 miniaturen en een anoniem verluchter: 1 miniatuur
literatuur:
- D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 23, 24
- Biermann 1975, p. 106-136, 182-187, 227-231, 234-239, 257-259
- Daentler 1984, p. 97-101
- Testa 1992
- Smeyers 1998, p. 476
- Merkl 1999, nr. 121
- Los Angeles-London 2003, p. 449
Zie voor verdere literatuur onder: Simon Bening
Londen, British Library
Ms Add 25715 missaal, Neurenberg, 1520
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 75
Ms Arundel 503 verzamelhandschrift, Neurenberg, 1517
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 72
München, Bayerische Staatsbibliothek
Cgm 81 apostelbrief voor Pfalzgraf Ottheinrich, Neurenberg, 1541
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 84
Clm 10013 gebedenboek voor Johann II en Beatrix von Pfalz-Simmern, Neurenberg, ca 1530
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 79
Neurenberg, Germanisches Nationalmuseum
Archiv, Orig-Perg 1534 II 20 wapenbrief, Neurenberg, 1534
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 80
Archiv, Orig-Perg 1538 III 28 wapenbrief van Peter Preu, Neurenberg, 1538
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 82
Neurenberg, Stadtbibliothek
Ms Cent V App 76 verzamelhandschrift, Neurenberg, 1522
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 76
Ms Hertel 9 feestbrevier (“Glockendonsches missaal”), Neurenberg, 1542-1544 verluchting door Albrecht Glockendon de Oudere: f. 1v, 34r, 81v, 202v, en diens zoon Jörg Glockendon: f. 25v, 37r, 39r, 60v, 76r, 79r, 97r, 101r, 107r, 120r, 166v, 181r
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 85, kl. pl. 138, 140-146, 148-150, 152
Priveverzameling
Losse wapenminiatuur, Neurenberg, ca 1540
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 83
Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek
Cod 1880 gebedenboek voor Johann II von Pfalz-Simmern, Neurenberg, 1534/5
literatuur:
- Merkl 1999, nr. 81
Literatuur
- Degering 1926
- D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 23, 24, 96
- Berlijn 1975, nr. 119
- Biermann 1975, p. 106-136, 182-187, 227-231, 234-239, 257-259
- Daentler 1984, p. 97-101
- Keulen 1987, p. 234-236
- Testa 1992
- Smeyers 1998, p. 476
- Merkl 1999, p. 70-72, 121, nrs. 69-87
- Los Angeles-London 2003, p. 449