Andrea Mantegna

Parijs, Bibliotheque de L’Arsenal, Ms. 940, f. 38v: portret van Jacopo Marcello (detail) door Andrea Mantegna

Andrea Mantegna

Italiaans schilder, geboren vermoedelijk in 1431 in Isola di Carturo bij Padua, overleden op 13 september 1506 in Mantua. Na aanvankelijk in Padua en enkele andere Noord-Italiaanse steden te hebben gewerkt trad Andrea Mantegna in 1457 in dienst van de markgraaf Ludovico Gonzaga in Mantua, waarheen hij in 1460 ook verhuisde.

Wellicht was Andrea Mantegna ook als boekverluchter actief. De voortreffelijke kwaliteit van het hier afgebeelde portret van Jacopo Marcello (een Venetiaanse veldheer die in 1450 toetrad tot de Orde van de Wassende Maan) bracht Millard Meiss ertoe het portret toe te schrijven aan Andrea Mantegna.

Als schilders ervan worden overigens ook andere namen genoemd, waaronder Leonardo Bellini, Giovanni Bellini en Girolamo da Cremona.

Ook een losse miniatuur met de Pièta, thans bewaard in het Cleveland Museum of Art, is in verband gebracht met Andrea Mantegna (D’Ancona & Aeschlimann 1969), maar wordt thans toegeschreven aan Francesco dai Libri, die de miniatuur schilderde naar een ontwerp/voorbeeld van Mantegna (zie onder Francesco dai Libri).

Ook de verluchting van een exemplaar van de fameuze Tacuinum Sanitatis wordt in verband gebracht met Andrea Mantegna en zijn omgeving (Sotheby’s 17 december 1991, p. 54), net zoals een exemplaar van de Strabo, thans bewaard te Albi (zie onder Giovanni Bellini).

863f8981ef-ms 940 f 38v portret van Jacopo Marcello door Andrea Mantegna

Parijs, Bibliotheque de L’Arsenal, Ms. 940, f. 38v: portret van Jacopo Marcello

  

f. Cv: Bijeenkomst van de ridders van de Orde van de Wassende Maan

De Tacuinum Sanitatis is een soort middeleeuws gezondheidsboek, oorspronkelijk geschreven in het Arabisch in de 11e eeuw in Bagdad door de Christelijke geneeskundige Ibn Botlan. De Joodse schrijver Ferraguth vertaalde de tekst in het Latijn in de 13e eeuw voor Manfred van Sicilië. De ongeïllustreerde tekst werd vervolgens in de 14e eeuw voorzien van afbeeldingen, die de nogal ontoegankelijke tekst visueel begrijpelijk maakten. De Tacuinum Sanitatis werd aldus een van de belangrijkste plaatjesboeken uit de middeleeuwen, en haar afbeeldingen zijn een belangrijke bron voor onze kennis van het dagelijkse leven in die tijd.

Het prototype uit de 14e eeuw is verloren gegaan, maar het handschrift is behouden gebleven in een viertal hoofdkopieën (Wenen, österreichische Nationalbibliothek, cod ser. N. 2644; Rome, Biblioteca Cassanatense, cod 4182; Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. nouv. Acq. Lat 1673 en Rouen, Bibliothèque municipale, ms 3054).

Al deze copieën zijn incompleet. In 1991 werd in Londen bij Sotheby’s een deel van een Tacuinum Sanitatis geveild dat het ontbrekende gedeelte vormt van het handschrift in Rouen. Net als het getijdenboek van Catharina van Kleef werd ook dit handschrift door dezelfde boekbinder Belz-Niedrée uit winstbejag verdeeld in een tweetal gedeelten, elk zodanig ingericht dat ze door moesten gaan voor complete handschriften. Het exemplaar in Rouen en Sotheby’s 1991 is het exemplaar dat in verband wordt gebracht met Andrea Mantegna. Zowel dit handschrift als de genoemde Strabo in Albi zijn geschreven door dezelfde schrijver. 

Parijs, Bibliotheque de L’Arsenal, Ms. 940

f. 5v: passie van de hl. Maurice; f. 34v: de hl. Maurice

f. 39r: allegorie van Venetie en het paleis van de doge

Catalogus

Albi, Bibliothèque municipale

Ms 77 Strabo, Geography, Venetië, ca 1459, geschreven in opdracht van Jacopo Antonio Marcello, gouveneur van Padua, en gepresenteerd aan koning René van Anjou

literatuur:

  • Sotheby’s 17 december 1991, p. 50-51, 54
  • London-New York 1994-1995, nr. 29 daar als: omgeving Jacopo Bellini, mogelijk Giovanni Bellini

Voor verdere literatuur zie onder: Giovanni Bellini

Cleveland, Cleveland Museum of Art

Ms 1951.394 los blad met Pieta, Venetië, 2e helft 15e eeuw, verluchting door Francesco dai Libri naar ontwerp/voorbeeld van Andrea Mantegna

literatuur:

  • D’Ancona & Aeschlimann 1969, p. 231, pl. 137

Londen, Sotheby’s

Catalogus 17 december 1991, lot 50 Tacuinum Sanitatis (deel, andere deel = Rouen), Padua, ca 1450-1460

literatuur:

  • Kraus 1951, nr. 33
  • Kraus 1978, nr. 50
  • Sotheby’s (New York), 30 oktober 1981, lot 48
  • Kraus 1983, nr. 7
  • Sotheby’s 17 december 1991, lot 50

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 940 Jacopo Antonio Marcello, Passio Mauriciiet sotiorum ejus, ca 1453, f. Cv Bijeenkomst van de ridders van de Orde van de Wassende Maan en f. 38v Portret van Jacopo Marcello wellicht van de hand van Andrea Mantegna of Giovanni Bellini

literatuur:

  • Alexander 1978, nrs. 8-10
  • Parijs 1980, nr. 101
  • Parijs 1984, nr. 111
  • London-New York 1992, nr. 10
  • Parijs 1997, nr. 19
  • Padua 2006, nr. 40a-b
  • Parijs 2008, nr. 30
  • Angers 2009-2010, nr. 4

Rouen, Bibliothèque municipale

Ms 3054 Tacuinum Sanitatis (deel, andere deel = Londen, Sotheby’s, 17 december 1991, lot 50), Padua, ca 1450-1460

literatuur:

  • Cogliati Arano 1976
  • Sotheby’s 17 december 1991, p. 50

Literatuur

  1. Kraus 1951, nr. 33
  2. Meiss 1957
  3. Unterkircher 1967
  4. D’Ancona & Aeschlimann 1969, p. 231, pl. 137
  5. Cogliati Arano 1976
  6. Alexander 1978, nrs. 8-10
  7. Kraus 1978, nr. 50
  8. Parijs 1980, nr. 101
  9. Sotheby’s (New York), 30 oktober 1981, lot 48
  10. Kraus 1983, nr. 7
  11. Parijs 1984, nrs. 84, 111
  12. Sotheby’s 17 december 1991, lot 50, p. 50-65
  13. London-New York 1992
  14. London-New York 1994-1995, nr. 29
  15. Parijs 1997, nr. 19
  16. Padua 2006, nr. 40a-b
  17. Parijs 2008, nr. 30
  18. Angers 2009-2010, nr. 4

Bradley 1887-1889
Thieme-Becker 1907-1950
D’Ancona & Aeschlimann 1949