Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ms. Ashburnam 1874, f. 13v-14r: annunciatie

Francesco Rosselli

Italiaans boekverluchter, graveur en cartograaf. Geboren in 1445 en overleden in 1513. Jongere broer van de bekendere paneelschilder Cosimo Rosselli. Werkte in december 1470 samen met Liberale da Verona aan de (voortgezette) verluchting van een graduaal voor de Dom van Siena. Verbleef in Hongarije van 1480 tot 1482 in dienst van Matthias Corvinus voor wie hij onder meer het psalter van Beatrix van Aragon verluchtte. Koopt na terugkeer een huis in Florence. Volgens bewaard gebleven documenten treffen we Francesco Rosselli tussen 1505 en 1508 aan in Venetië.

De stijl van Rosselli vertoont zoveel overeenkomsten met het werk van zijn waarschijnlijke leermeester Francesco di Antonio del Chierico dat zijn werk vroeger nog al eens ten onrechte aan laatstgenoemde werd toegeschreven (zo bijv. het getijdenboek in Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, ms Ashburnham 1874).

Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ms Ashburnham 1874

Rond 1485 verlucht Rosselli een tweetal getijdenboeken die onderling veel overeenkomsten vertonen en die gemaakt werden ter gelegenheid van de (geplande) huwelijken van een tweetal dochters van Lorenzo de’ Medici. Het getijdenboek dat zich thans in Florence bevindt (Biblioteca Medicea Laurenziana, ms. Ashburnham 1874) was waarschijnlijk bestemd voor Lorenzo’s derde dochter, Luisa, die echter op elfjarige leeftijd overleed voordat haar geplande huwelijk met haar neef, Giovanni de’ Medici, kon plaatsvinden; dit verklaart dat een aantal wapenemblemen in het handschrift blank zijn gebleven.

Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ms. Ashburnam 1874

Het handschrift werd in de 19e eeuw gekocht door Bertram, 4th Earl of Ashburnham van de beruchte boekendief Guglielmo Libri en door de Italiaanse Staat in 1884 teruggekocht samen met Lord Ashburnham’s belangrijkste Italiaanse handschriften. Het tweede getijdenboek werd gemaakt voor Lorenzo’s oudste dochter Lucretia ter gelegenheid van haar huwelijk met Jacopo Salviati in 1488. Naast deze twee getijdenboeken zijn er nog twee vervaardigd voor De’ Medici, waarvan tenminste één blad bewaard is gebleven in Cleveland, mogelijk geschilderd door de Meester van Riccardiana 231.

De stijl van Rosselli vertoont veel kenmerken van de monumentale paneelschilderkunst, zoals onder meer blijkt uit de frames om de miniaturen uit beide hierboven behandelde getijdenboeken voor De’ Medici. De gedachte aan een altaarstuk wordt nog versterkt door de aan weerszijden van de miniaturen geplaatste kandelabers.

Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ms. Ashburnam 1874

Catalogus

Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana

Ms Ashburnham 1874 getijdenboek, Florence, 1485

literatuur:

  • D’Ancona 1914, I, p. 61-2, II, nrs. 801
  • Rome 1953, nr. 499 onjuist gedateerd als 1458
  • Levi D’Ancona 1962, p. 110
  • Brussel 1969, nr. 54 onjuist gedateerd als 1458
  • Alexander 1977, nr. 3
  • Garzelli 1980
  • Garzelli & De la Mare 1985, p. 179-180, 186-7, 485
  • Evans 1991, p. 179, 182-202
  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348
  • London-New York 1994-1995, nr. 31

Ms plut 32.4 Homerus, Illias

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348

Ms plut 46.12 Quintilian De Institutione, Florence, ca 1475-1485

literatuur:

  • Morello 1997, p. 48

Ms plut 84.1 Aristoteles, Werken, Florence, ca 1473-1478

literatuur:

  • D’Ancona 1914, I, p. 63; II, nr. 797
  • Rome 1953, nr. 500
  • Garzelli & De la Mare 1985, p. 82, 141, 183, 462, 503
  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348
  • London-New York 1994-1995, nr. 35
  • Woods, Richardson, Lymbereropoulou 2007, p. 102-3, pl. 3.10

München, Bayerische Staatsbibliothek

Clm 23639 getijdenboek van Lucretia de’ Medici, Florence 1485

München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 23639

literatuur:

  • Herbert 1911, p. 296
  • D’Ancona 1914, I, p. 62-3, II, nr. 836
  • Garzelli 1980
  • München 1983, nr. 61
  • Garzelli & De la Mare 1985, p. 180, 186-7, 485
  • Arnold et al 1991
  • Evans 1991
  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348
  • London-New York 1994-1995, nr. 32
  • Walther 2001, p. 390-1

Parijs, Bibliothèque Nationale de France

Ms lat 6309 Aristoteles, Ethica , Johannes Argyropulos interpres, Florence, ca 1482-1500?

Parijs, Bibliothèque nationale de France, Ms Latin 6309, f. 1r

Ms lat 8952 Herodotus Halicarnassensis, Historiae , interprete LaurentioValla, Florence, ca 1482-1500?

Siena, Biblioteca Piccolomini

Graduaal 25-10 verluchting door Francesco Rosselli en Liberale da Verona; oorspronkelijk begonnen door Pellegrino di Mariano Rossini

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Ms urb lat 1, 2  Urbino-bijbel voor Federigo da Montefeltro, Urbino, ca 1476-1478 verluchting door Francesco di’Antonio del Chierico, Francesco Rosselli: ms urb lat 1: f. 1v, 6v en ms urb lat 2: f. 1v;  Attavante degli Attavanti: ms urb lat 1: f. 55v, 207r en ms urb lat 2: f. 2r, 31v, 160r, 174v, 283r; Biago d’Antonio: ms urb lat 1: f 87v, 97v en ms urb lat 2: f 89r, 151v, 304v; Eerste Meester  van de Fresco’s van het Oratorium van San Martino in Florence: ms urb lat 1: f 125r, 138r, 167r, 196v, 201r, 224r en ms urb lat 2: f 5r, 141v, 250r; Meester van de Hamilton Xenophon en anderen

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 328-35
  • Italian Libraries 1997, p. 206-7
  • Walther 2001, p. 374-377

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ms urb lat 1, 2 , f. 1v: titelblad

Ms urb lat 93 Preken, Florence ca 1474-80 verluchting door Francesco Rosselli, wellicht samen met Francesco d’Antonio del Chierico

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ms urb lat 93, f. 8r

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, nr. 69

Ms urb lat 277 Ptolemäus

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348

Ms urb lat 527 psalter, Florence ca 1482-1488

literatuur:

  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, nr. 72

Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek

Cod guelf 39 aug 4 psalter van Beatrix van Aragon

literatuur:

  • Wolfenbüttel 1989, p. 225-228
  • Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 348

Literatuur

  1. Herbert 1911, p. 296
  2. D’Ancona 1914, I, p. 61-3, II, nrs. 797, 801, 836
  3. Rome 1953, nrs. 499, 500
  4. Salmi 1955, p. 54
  5. Levi D’Ancona 1962, p. 110
  6. Brussel 1969, nr. 54
  7. Alexander 1977, nr. 3
  8. Garzelli 1980
  9. München 1983, nr. 61
  10. Garzelli & De la Mare 1985, p. 82, 141, 179-180, 183, 186-7, 462, 485, 503
  11. Wolfenbüttel 1989, p. 225-228
  12. Carli 1991, p. 38-39, kl. pl. XXXVIII
  13. Arnold et al 1991
  14. Evans 1991
  15. Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, nrs. 69, 72, p. 328-335, p. 336-337, 348-349
  16. London-New York 1994-1995, nrs. 31, 32, 35
  17. Italian Libraries 1997, p. 206-207
  18. Morello 1997, p. 48
  19. Walther 2001, p. 374-377, 390-391
  20. Woods, Richardson, Lymbereropoulou 2007, p. 102-3, pl. 3.10
  • Bradley 1887-1889, III, p. 171-2
  • Thieme-Becker 1907-1950
  • D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 185-6