Odbert

Abt van de abdij van Saint-Bertin. Hij was abt sinds ongeveer 968 en overleed in 1007. De boeken die onder zijn leiding werden geproduceerd waren psalters, evangeliaria, rijkelijk verluchte liturgische boeken, heiligenlevens (de afgebeelde miniatuur uit een dergelijk Heiligenleven bevat een portret van Odbert als opdrachtgever) en heel wat typisch monastieke literatuur, zoals de werken van Ambrosius, Augustinus, de Dialogi en de Moralia in Job van Gregorius de Grote.

Verschillende schrijvers vermelden Odberts naam. Van één werk, een schitterend geglosseerd psalter, thans bewaard in Boulogne-sur-Mer ms. 20, wordt in de annalen van Saint-Bertin in het jaar 999 expliciet vermeld dat de abt er zijn persoonlijke medewerking aan verleende en dat hij, nogal verrassend, verantwoordelijk was voor de verluchting: Hereneus scripsit, Odbertus pater decoravit.

Odbert is ook de verluchter van de Phenomena van Saint-Bertin. Dit handschrift wijkt qua verluchting sterk af van de gebruikelijke stijl in de abdij. In plaats van de karakteristieke levendige verteltrant zien we hier een antieke stijl met rode aflijnende kaders rond blauwe vlakken, gevuld met figuren a l’antique. Dit is echter niet verwonderlijk aangezien het handschrift teruggaat op een model uit de Karolingische tijd, te weten de rond 830-840 mogelijk in Lotharingen ontstane Leiden Aratea (Leiden, Universiteitsbibliotheek, ms. Voss lat Q 79), welk handschrift zelf weer op een antieke legger teruggaat.

Odbert versierde ook een tweetal initialen in een evangeliarium dat als een hoofdwerk gemaakt in Saint-Bertin kan worden beschouwd. De Engelse artiest die verantwoordelijk was voor het merendeel  van de verluchting ervan ontleent aan dit evangeliarium zijn naam: de Meester van het Boulogne-sur-Mer Evangeliarium (nb: eigen naam, RW).

Voor andere handschriften, niet specifiek toe te schrijven aan Odbert en/of de Meester van het Boulogne-sur-Mer Evangeliarium, ontstaan tijdens het abbiaat van Obert zie onder: Scriptorium van Saint-Bertin onder Abt Odbert (nb: eigen naam, RW).

Catalogus

Boulogne-sur-Mer, Bibliothèque municipale

Ms 11 evangeliarium, rond 1000 twee initialen, letter “M” op fol. 53v en letter “H” op fol. 104v, door Odbert, overige hoofdverluchting door de Meester van het Boulogne-sur-Mer Evangeliarium

literatuur:

• Porcher 1959, p. 15, Tafel V||Brussel 1973, nr. 5
• Keulen 1991, nr. 47
• Smeyers 1998, p. 34-36 aldaar foutief aangeduid als eind 11^e eeuws
• Leuven 2002, p. 139

Ms 20 psalter, Abdij van Saint-Bertin, ca 1000

literatuur:

• Porcher 1959, p. 15, abb. 13
• Smeyers 1998, p. 37, 38
• Leuven 2002, p. 130
• Milliard 2013

Ms 107 Vie des saints Bertin, Folquin, Silvin et Winnoc, ca 1000

• 

• 

literatuur:

• Porcher 1959, p. 16, Tafel VI
• Cardini 1995, p. 188, afb. 267
• Smeyers 1998, p. 37, 38

Ms 188 Phenomena van Saint-Bertin, Abdij van Saint-Bertin, ca 1000

literatuur:

• Porcher 1959, p. 16
• Utrecht 1996, p. 200-201
• Smeyers 1998, p. 38, 39
• Leuven 2002, nr. 12

Literatuur

1. Porcher 1959, p. 15, 16, afb. 13, Tafel V, VI
2. Brussel 1973, nr. 5
3. Mazal 1978, p. 98, 107
4. Keulen 1991, nr. 47
5. Cardini 1995, p. 188, afb. 267
6. Utrecht 1996, p. 200-201
7. Smeyers 1998, p. 34-39
8. Leuven 2002, p. 129, 130, 139, nr. 12
9. Milliard 2013