Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 24v-25r: Laatste Avondmaal – versierde tekstpagina (detail) door Meester van het Adair Getijdenboek

Meester van het Adair Getijdenboek

Noord-Nederlands boekverluchter, ontleent zijn naam aan het door hem verluchtte Adair getijdenboek (zo genoemd naar een van de voormalige eigenaren van dit handschrift). De Meester van het Adair Getijdenboek was tevens één van de verluchters van het beroemde Brevier van Beatrijs van Assendelft. In dit brevier maakte hij zeven van de elf miniaturen (de overige vier zijn verzorgd door de Hemelvaart Meester). Ten tijde van de verluchting van dit handschrift werkte hij in Delft, maar mogelijkerwijs is hij afkomstig uit de Oostelijke Nederlanden of het Rijnland. Zijn vroegere werk vertoont nl. invloeden van de Oost-Nederlandse beeldhouwer Arnt van Zwolle, die aan het eind van de 15e eeuw werkzaam was in Kleef, Kalkar en Xanten. Een van de kenmerken van het werk van de Adair meester is dat zijn gezichten, met name dat van Christus, vaak een hoog, gewelfd voorhoofd met een wijkende haarlijn, hebben.

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 24v-25r: Laatste Avondmaal – versierde tekstpagina

Dit is eveneens een kenmerk van het werk van de Bartholomaeus Meester, die, na werkzaam te zijn geweest in Arnhem verhuisde naar Keulen. Nadat de Meester van het Adair Getijdenboek eenmaal in Delft belandde, verdwenen de Oostelijke karakteristieken van zijn werk langzamerhand en werd zijn werk in toenemende mate geïnspireerd door de Vlaamse miniatuurkunst. Dit blijkt met name uit zijn margedecoraties. Ook de invloed van Hugo van der Goes is in zijn werk naspeurbaar. De Vlaamse invloeden hebben er lang voor gezorgd dat de vijf toegevoegde miniaturen in een in Den Haag (ms 133 e 19) bewaard gebleven getijdenboek als Zuid-Nederlands werk werden aangezien (bijv. Byvanck/Hoogewerff 1925, nr. 97). De gelijkenissen met de miniaturen in het Adair getijdenboek en het getijdenboek uit Leeds maken echter duidelijk dat deze opvatting geen stand kan houden. Ook dit te Leeds bewaarde getijdenboek laat de originaliteit van de Meester van het Adair Getijdenboek zien. De gehistorieerde initialen en margedecoratie zijn van de hand van de Meester van het Adair Getijdenboek, de miniaturen zijn van de hand van één van de Zwarte-Ogen Meesters. Terwijl de miniaturen van zeer middelmatige kwaliteit zijn, behoort het aandeel van de Adair Meester in dit handschrift tot zijn beste werk.

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 50v-51r: Annunciatie – versierde tekstpagina

Catalogus

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek

Ms 133 E 19 getijdenboek, ca 1490-1500

literatuur:

Byvanck/Hoogewerff 1925, nr. 97
Utrecht/New York 1989, nr. 98

Leeds, University Library

Brotherton Collection ms 7 getijdenboek, ca 1490, verluchting door Meester van het Adair Getijdenboek en de Zwarte-Ogen Meesters, ca 1500-1510

literatuur:

Utrecht/New York 1989, nr. 97

Londen, Sotheby’s

Catalogus 17 juni 2003 (Ritman, 3) Lot 32 Adair getijdenboek, Delft, ca 1490

literatuur:

Christie’s 29 juni 1966, lot 117
Utrecht/New York 1989, nr. 96
Sotheby’s 19 juni 1989 (Abbey, 11), lot 3030
König 1990, nr. 34
Sotheby’s 17 juni 2003 (Ritman, 3), lot 32

Utrecht, Rijksmuseum Het Catharijneconvent

OKM h 3 Brevier van Beatrijs van Assendelft, Delft ca 1485, verluchting door Meester van het Adair Getijdenboek, Hemelvaart Meester en Meester van Herman Droem

literatuur:

Byvanck/Lagerwey 1943
Brussel 1971, nr. 51
Utrecht/New York 1989, nr. 94
Scillia 1991, p. 413-421
Wüstefeld 1993, nr. 37

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 84v-85r: Kroning van de Maagd – versierde tekstpagina

Literatuur

Byvanck/Hoogewerff 1925, nr. 97
Byvanck/Lagerwey 1943
Christie’s 29 juni 1966, lot 117
Brussel 1971, nr. 51
Utrecht/New York 1989, p. 266-267, nrs. 94, 96, 97, 98
Sotheby’s 19 juni 1989 (Abbey, 11), lot 3030
König 1990, nr. 34
Scillia 1991, p. 413-421
Wüstefeld 1993, nr. 37
Sotheby’s 17 juni 2003 (Ritman, 3), lot 32

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 104v-105r: tekstpagina – Koning David in gebed

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 133 E 19, f. 141v-145r: Opwekking van Lazarus – versierde tekstpagina