Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 77, f. 253v (detail)

Meester van de Chronique d’Angleterre

Vlaams boekverluchter, werkzaam in Brugge rond 1460-1480. Hij ontleent zijn door Winkler 1925 gegeven naam aan een (grotendeels) door hem verlucht exemplaar van Jean de Wavrin’s Chronique d’Angleterre, thans bewaard in Wenen. In dit rijk versierde handschrift verschijnen naast de gewone boorden ook boorden op zwarte ondergrond. De artiest, die werd beïnvloed door Loyset Liédet, liet een omvangrijk oeuvre na. Het bestaat in hoofdzaak uit profane werken, onder andere diverse copieën van de Roman d’Alexandre van Quintus Curtius Rufus en andere exemplaren van de Chronique d’Angleterre.
De meester is herkenbaar aan de van bovenuit bekeken, druk bevolkte taferelen, en aan de summiere, door middel van spaarzame penseeltrekken weergegeven gewaden, architectuur en bomen. Zijn kleuren en kleurcombinaties zijn opmerkelijk. Kenmerkend zijn de nachtelijke taferelen, een zeldzaamheid in die periode. Een aantal werken die voorheen werden toegeschreven aan de Meester van de Hiëro, worden thans beschouwd als van de hand van de Meester van de Chronique d’Angleterre.

Kopenhagen, Kongelige Bibliothek
Ms Thott 540

Catalogus
Besançon, Bibliothèque municipale
Ms 1168 Arrivée de Edward IV, Brugge, ca 1480-1485

Brussel, Koninklijke Bibliotheek
Ms 9254 Raoul Lefevre, Recueil des histoires de Troie, Brugge, ca 1470 lit: Dogaer 1987, p. 97 als Meester van de Hiëro||Gaspar & Lyna 1989, nr. 274 als Meester van Antoon van Bourgondië||Debae 1995, nr. 192||Smeyers 1998, p. 364 als Meester van de Hiëro||Hans-Collas& Schandel 2009, p. 183, 188||Parijs- Brussel 2011-2012, nr. 84

Gent, Universiteitsbibliotheek
Ms 236 Invasion de Edouart IV en Angleterre (in 1471), Brugge, ca 1471-1480 lit: Korteweg 2007, nr. 136

Kopenhagen, Kongelige Bibliothek
Ms Thott 540 Quintus Curtius Rufus, Histoire d’Alexandre, Brugge, ca 1469 lit: McKendrick 1996||Cockshaw & Van den Bergen-Pantens 1996, Section VI-36||Wijsman 2010, p.666-667||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323

Londen, British Library
Ms Burney 169 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre en de Meester van de Harley Froissart lit: Los Angeles-London 2003, p. 262, noot 7

Londen, British Library
Ms Burney 169, f. 11r: presentatie van het handschrift

Ms Harley 4379-4380, Brugge ca 1470-1472 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre en de Meester van de Harley Froissart lit: Los Angeles-London 2003, nr. 68
Ms royal 15 D.I Bible historiale, Brugge, tussen 1471 en 1479 verluchting door Meester van Edward IV, Meester van de Soane Josephus, Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Harley Froissart, een volgeling van Loyset Liédet lit: Los Angeles-London 2003,nr. 82
Ms 16 G.IX Cyropaedia, Brugge, ca 1474-1475 verluchting door Philippe de Mazerolles, Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Los Angeles-London 2003, p.261-2||Hans-Collas & Schandel 2009, p.175||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 335

Londen, Sotheby’s
Catalogus 31 mei 1960, lot 2 Chronique, Brugge, ca 1475 verluchting door Philippe de Mazerolles, Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Sotheby’s 31 mei 1960, lot 2|| Los Angeles-London 2003, p.261-2
Catalogus 23 juni 1987, lot 86 Quintus Curtius Rufus, Histoire d’Alexandre, Brugge, ca 1470-1480 lit:
Sotheby’s 23 juni 1987, lot 86
Catalogus 17 december 1991, lot 30 Los blad uit een Le Livre de l’information des Roys et Princes van Thomas van Aquino, met een koning die een rechter benoemt, Brugge, ca 1480 lit: Sotheby’s 17 december 1991, lot 30
Catalogus 7 december 2004, lot 46 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1480 verluchting door Meester van de Chroniques d’Angleterre en invloed Willem Vrelant lit: Sotheby’s 7 december 2004, lot 46
Catalogus 19 juli 2012, lot 32 gebedenboek, Brugge, ca 1470 omgeving van de Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Sotheby’s 10 juli 2012, lot 32

München, Bayerische Staatsbibliothek
Cod Gall 21 Vita Christi (Vie, passion, vengeance), Brugge, ca 1470-1480 werkplaats van de Meester van de Chronique d’Angleterre

Oxford, Bodleian Library
Ms laud misc 751 Quintus Curtius Rufus, Roman d’Alexandre

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal
Ms 4026 Chroniques de Hainaut, Brugge, ca 1470-1480 lit: Collas & Schandel 2009, p. 183||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms 4750 Anciennes Chroniques d’Angleterre, Brugge, ca 1470-1480 lit: Collas & Schandel 2009, p. 183||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms 5084 Enguerrand de Monstrelet, Chronique de France (vol. 1), Brugge, ca 1470 lit: Martin & Lauer 1929, p. 51||Collas & Schandel 2009, p. 183||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323

Paris, Bibliothèque de l’Institut
Ms 1 (fol 5) De Civitate Dei (boek 1-4), Brugge, ca 1460 lit: Laborde 1909, nr. 40||Collas & Schandel 2009, p. 183

Paris, Bibliothèque Mazarine
Ms 1559-1560 Fleur des histoires (boek 1-4), Brugge, ca 1470-1480 omgeving van de Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Laborde 1909, nr. 40||Collas & Schandel 2009, p. 183

Parijs, Bibliothèque Nationale
Ms fr 47-49 Quintus Curtius Rufus, Roman d’Alexandre, Brugge, ca 1470 lit: Parijs-Brussel 2011-2012, p. 318, 323-327, 330
Ms fr 59 Raoul Lefèvre, Recueil des histoires de Troie, Brugge, ca 1470-1480 verluchting door Philippe de Mazerolles, Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Martens 1992, nr. 60 op p. 198||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 50||Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 83
Ms fr 74 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 1a, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 75 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 1b, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 76 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 2a, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430

Parijs, Bibliothèque Nationale, Ms. fr. 76, f. 144r

Ms fr 77 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 2b, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 82 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 5a, Brugge, ca 1470 verluchting door Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius lit: Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening||Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 84 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 6a, Brugge, ca 1470 verluchting door Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius lit: Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening||Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 85 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 6b, Brugge, ca 1470 verluchting door Meester van de Chronique d’Angleterre, Meester van de Vlaamse Boethius lit: Dogaer 1987, p. 158 als Alexander Bening||Martens 1992, nr. 63 op p. 198||Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 70||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 107, 323, 380, 429, 430
Ms fr 87 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, vol. 2, Brugge, ca 1470 verluchting door Meester van de Chronique d’Angleterre: frontispice; Meester van Margaretha van York lit: Smeyers 1998, p. 380||Hans-Collas & Schandel 2009, p. 42, 183, 262||Wijsman 2010, p. 332||Parijs-Brussel 2011, p. 323
Ms fr 189 Merveilles Roman des sept sages, Brugge, ca 1470-1480 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre en 2 anonieme verluchters lit: Martens 1992, nr. 74 op p. 199||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 51
Ms fr 255 Recueil des histoires de Troie, Brugge, ca 1460-1467 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre, de Meester van de Hiëro lit: Cockshaw & Van den Bergen-Pantens 1996, Section VI-38
Ms fr 348 Le Roman de Perceforet (vol. 4), Brugge, ca 1470-1475 lit: Martens 1992, nr. 87 op p. 199||Wijsman 2010, p. 362||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 325, 372
Ms fr 1226 Temple de Boccace, Brugge, ca 1465-1475 lit: Martens 1992, nr. 113 op p. 199||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 52||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms fr 2680 Enguerrand de Monstrelet, Chronique de France, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 121 op p. 199||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 53||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms fr 2743 Chroniques de Pise (tot 1431), Brugge, ca 1470-1490 lit: Martens 1992, nr. 126 op p. 199||Hans-Collas & Schandel 2009, nr. 54||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms fr 2744 Chroniques de Pise (tot 1431), Brugge, ca 1470-1490 lit: Hans-Collas & Schandel 2009, p. 183, 196, 198-199, 262||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323
Ms lat 1156 getijdenboek, Brugge, ca 1480 lit: Leroquais 1927-1943, I, p. 62||Hans-Collas & Schandel 2009, p. 183, 190||Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 85

Parijs, Bibliothèque de Sainte-Geneviève
Ms 809-810-811 Jacques de Guise, Chroniques de Hainaut, Brugge, ca 1470 lit: Martens 1992, nr. 139 op p. 19
Ms 935 Chroniques d’Angleterre, Brugge, ca 1470-1480 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre en de Meester van de Harley Froissart lit: Los Angeles-London 2003, p. 262, noot 7

Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert
Leuchtendes Mittelalter, Neue Folge V, 2008, nr. 10 Jean Mansel, Fleur des histoires (Chroniques de Hainaut), Brugge, ca 1475 lit: Christie’s 13 juni 2002, lot 1||König 2008, nr. 10

San Marino, Huntington Library
HM 28562 Anciennes Chroniques d’Angleterre, Brugge, ca 1475 omgeving van de Meester van de Chronique d’Angleterre lit:Los Angeles-London 2003, p.278||Hans-Collas & Schandel 2009, p.183||Parijs-Brussel, 2011-2012, p. 323, 375

Stockholm, Skokloster, Slotts Biblioteket
Ms 3060 Quintus Curtius Rufus, Histoire d’Alexandre, Brugge, ca 1470-1480 lit: Sotheby’s 23 juni 1987, p. 111

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana
Ms pal lat 1962 Recueil des histoires de Troie, Brugge, ca 1470-1480 lit: Heidelberg 1986, nr. B. 12.5||Hans-Collas & Schandel 2009, p.183, 188||Parijs-Brussel 2011-2012, p. 323

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek
Cod 2534 Jean de Wavrin, Chronique d’Angleterre, ca 1470 frontispice van Meester van Antoon van Bourgondië, rest van de verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre lit: Brussel 1959, nr. 259||Thoss 1987, nr. 56|| Pächt-Thoss 1990, p. 39-45
Cod 2566 verluchting door de Meester van de Chronique d’Angleterre en de Meester van de Harley Froissart lit: Pächt-Thoss 1990, p. 49-64||Los Angeles-London 2003, p. 262, noot 7

Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek
Cod Guelf A 1 Aug fol Raoul Lefèvre, Recueil des histoires de Troie, Brugge, ca 1464-1467 lit: Winkler 1925 (1978), p. 209||Olschki 1932, pl. 54||Milde 1972, nrs. 108-110||Dogaer 1987, p. 97 als Meester van de Hiëro||Pächt-Thoss 1990, p. 45||Hans-Collas & Schandel 2009, p.183, 188, 261

Literatuur
Laborde 1909, nr. 40
Winkler 1925 (1978), p. 209
Martin & Lauer 1929, p. 51
Olschki 1932, pl. 54
Gaspar & Lyna 1937 (1984), nr. 274
Brussel 1959, nrs. 259, 260
Milde 1972, nrs. 108-110
Heidelberg 1986, nr. B. 12.5
Dogaer 1987, p. 97, 158
Sotheby’s 23 juni 1987, lot 86, p. 108-111
Thoss 1987, nr. 56
Gaspar & Lyna 1989, nr. 274
Pächt-Thoss 1990, p. 39-45, 49-64
Sotheby’s 17 december 1991, lot 30
Martens 1992, nrs. 60, 63, 74, 87, 113, 121, 126, 139; p. 198, 199
Debae 1995, nr. 192
Cockshaw & Van den Bergen-Pantens 1996, Section VI-36, 38
McKendrick 1996
Smeyers 1998, p. 362, 363, 374, 380
Christie’s 13 juni 2002, lot 1
Los Angeles-London 2003, p. 262, 278, nrs. 68, 82
Sotheby’s 7 december 2004, lot 46
Korteweg 2007, nr. 136
König 2008, nr. 10
Hans-Collas & Schandel 2009, nrs. 50, 51, 52, 53, 54, 70, p. 42, 183, 188, 196, 198, 199, 261, 262
Wijsman 2010, p. 332, 362, 666-667
Parijs-Brussel 2011-2012, nrs. 83, 84, p. 107, 318, 323-327, 330, 372, 380, 429, 430