Meesters van de Frans-Vlaamse Psalters

(eigen naam, rw)

Vlaamse rondtrekkende boekverluchters, werkzaam rond 1250-1275 in diverse plaatsen in Vlaanderen (Brussel, Cambrai, Brugge) en in Sint Omaars, ontlenen hun (door schrijver dezes gegeven) naam aan de gecombineerde Franse en Vlaamse invloeden in hun werk dat hoofdzakelijk de verluchting van psalters of van psalters-getijdenboeken betrof.

Een van deze psalter-getijdenboeken is een handschrift dat werd geveild te Londen, Sotheby’s 20 juni 1989, lot 41, afkomstig uit de vroegere bibliotheek van prins Fürstenberg te Donau-Eschingen (ms. 316). Het betreft hier een van de vroegste getijdenboeken ooit.

De volbladminiaturen uit dit handschrift zijn nauw verwant aan de verluchtingen vervaardigd door de Parijse Saint-Chapelle Groep. De grote gehistorieerde initialen in de tekst van het psalter zijn bijzonder in die zin dat ze afbeeldingen van heiligen bevatten in plaats van de gebruikelijke taferelen uit het leven van David of afbeeldingen uit de psalmen.

Deze bijzonderheid treffen we aan in nog een zestal manuscripten, welke alle door Haseloff 1936 worden toegeschreven aan een werkplaats in Sint Omaars, waar Franse en Vlaamse invloeden met elkaar mengden.

Later onderzoek wees echter uit dat diverse handschriften uit deze groep op meerdere plaatsen elders werden vervaardigd, zodat Oliver 1988 suggereert dat sprake is van een of meerdere rondtrekkende artiesten werkzaam in dit idioom.

In de tentoonstellingscatalogus Vlaamse kunst op perkament (Brugge, 1981) werd deze groep handschriften ondergebracht in een zogenoemde Tweede Groep van Brugse Psalters.

Aangezien ook Brugge echter niet de enige plaats is waar deze handschriften werden vervaardigd is thans gekozen voor de naam Meesters van de Frans-Vlaamse Psalters, waarbij overigens aangetekend kan worden dat het niet uitsluitend psalters zijn die door deze meesters werden verlucht (zie bijv. het brevier thans bewaard te Brugge, Grootseminarie, ms. 54/100).

Catalogus

Brugge, Grootseminarie

Ms 54/100 breviarium, Brugge, ca 1250-1275 literatuur: Brugge 1981, nr. 75||Brugge 2002, nr. 57, afb. p. 101

Ms 55/171 psalter, Brugge, ca 1250-1275 literatuur: Brugge 1981, nr. 74||Sotheby’s 20 juni 1989, p. 54

Cambridge, Fitzwilliam Museum

Ms 288 psalter, Luik, ca 1250-1275 literatuur: Wormald & Giles 1982, p. 252-8, pls. 14-15||Sotheby’s 20 juni 1989, p. 54||zie onder Lambert-le-Bègue (Werkplaats)

Londen, British Library

Ms add 27591 psalter, Vlaanderen, ca 1260-1280 (verwantschap) literatuur: Oliver 1988, p. 165

Londen, Sotheby’s

Catalogus 20 juni 1989, lot 41 psalter-getijdenboek, Brussel, ca 1250-1275 literatuur: Barack 1865, p. 249||Haseloff 1936, p. 68, nr. VI en p. 122||Sotheby’s 21 juni 1982, lot 10||Oliver 1988, p. 165 e.v.||Sotheby’s 20 juni 1989, lot 41

New York, Pierpont Morgan Library

Ms 72 psalter, Cambrai, ca 1250-1275 literatuur: Sotheby’s 20 juni 1989, p. 54

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms n. acq. lat 1017 psalter-getijdenboek, Mechelen, ca 1260-1280 (verwantschap) literatuur: Oliver 1988, p. 164 e.v.

Literatuur

  1. Barack 1865, p. 249
  2. Haseloff 1936, p. 68, nr. VI en p. 122
  3. Carlvant 1981, p. 141-155
  4. Brugge 1981, nrs. 74, 75
  5. Sotheby’s 21 juni 1982, lot 10
  6. Wormald & Giles 1982, p. 252-8, pls. 14-15
  7. Oliver 1988
  8. Sotheby’s 20 juni 1989, lot 41, p. 52-57
  9. Brugge 2002, nr. 57, afb. p. 101