Giovan Pietro Birago

(Gian Pietro Birago, Giampietrino Birago, Giovanni Pietro da Birago)

Italiaans boekverluchter, actief aan het einde van de 15e eeuw. Giovan Pietro Birago verluchtte een groot aantal handschriften voor de Sforza-familie, waaronder het voor Massimiliano Sforza, zoon van Ludovico il Moro, vervaardigde handschrift dat thans bewaard wordt in de Biblioteca Trivulziana te Milaan (2167).

Giovan Pietro Birago’s beroemdste werk betreft het (deels) door hem verluchte Getijdenboek van Sforza. Hij begon rond 1490 met zijn werkzaamheden in opdracht van Bona Sforza, hertogin van Milaan. In een brief meldt Giovan Pietro Birago dat een aantal door hem voor dit handschrift vervaardigde miniaturen werd gestolen. Het betrof hier de miniaturen voor de kalender en voor de getijden van de maagd. Pas in de 19e eeuw werd een aantal van de gestolen miniaturen teruggevonden. In oktober 2004 werd een teruggevonden miniatuur met de maand oktober (zie afbeelding) door de British Library, de huidige bezitter van het gehele handschrift en van de overige 3 teruggevonden miniaturen, aangekocht uit de Bernard Breslauer Collection uit New York.

Een van de leerlingen van Giovan Pietro Birago was Francesco Binasco, die mogelijkerwijze uitvoering gaf aan een tweetal door Birago ontworpen miniaturen in een handschrift thans bewaard in Parijs, Bibliothèque Nationale, ms Ital. 372.

Van het door Antonio Zarotto in 1490 te Milaan gedrukte werk van Giovanni Simonetta, de Sforziada, is een drietal exemplaren bewaard gebleven (Londen, Parijs en Warschau), terwijl van een vierde exemplaar een aantal fragmenten bewaard wordt in Uffizi. Het exemplaar te Londen is de presentatie copie voor Ludovico Sforza.

Het exemplaar te Warschau bevat op folio 7 de volgende signatuur: P(re)SB(yte)R IO(annes) PETR(us) BIRAGUS FE(cit).

Aangezien de frontispices van alle vier exemplaren van dezelfde hand zijn is duidelijk dat we hier te maken hebben met werk van Giovan Pietro Birago. Voorts kunnen de frontispices van de Sforziades in de Bibliothèque Nationale te Parijs, de British Library in Londen en de Uffizi in verband worden gebracht met belangrijke geboortes binnen de familie Sforza, terwijl het exemplaar in Warschau duidelijke verwijzingen bevat naar het huwelijk tussen Bianca en Galeazzo Sforza.

Catalogus

Brescia, Pinacoteca Cosio Martinengo

Ms 22 koorboek, 1471-1474

literatuur:

• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 376

Ms 23 koorboek, 1471-1474

literatuur:

• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 376

Ms 25 koorboek, 1471-1474

literatuur:

• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 376

Florence, Galleria degli Uffizi

Nrs. 843, 4423-4430 fragmenten uit: Giovanni Simonetta, Sforziada (La Historia delle cose facte dallo invictissimo duca Francesco Sforza), Milaan, 1490, gedrukt door Antonio Zarotto; Milaan, ca 1490, verlucht door Giovan Pietro Birago

literatuur:

• Evans 1987

Londen, British Library

Ms add 21413 handschrift voor Ludovico Sforza, Milaan, ca 1490-1500 werkplaats Giovan Pietro Birago

literatuur:

• Kren 1983, in nr. 14

Ms add 34294 Sforza getijdenboek, aanvankelijk verlucht door Giovan Pietro Birago in Milaan, ca 1490, voltooid in Gent, ca 1519-1520 door Gerard Horenbout

• 

• 

• 

literatuur:

• Warner 1894
• Kren 1983, nr. 15
• Evans 1992
• Evans, Brinkmann & Herkommer 1995
• Backhouse 1997, nr. 209
• Walther 2001, p. 396-7
• Los Angeles-London 2003, nr. 129
• Woods, Richardson, Lymbereropoulou 2007, p. 119-128

Ms add 45722 los blad met aanbidding door de wijzen, afkomstig uit het Sforza Getijdenboek, Milaan, ca 1490

literatuur:

• Los Angeles-London 2003, p. 431 nt 2

Ms add 62997 los blad met de maand mei, afkomstig uit het Sforza Getijdenboek, Milaan, ca 1490

literatuur:

• Evans 1986
• Evans 1992, p. 29, 62, fig. 1
• Evans, Brinkmann & Herkommer 1995, p. 29, 81, 156-59, 495, 538, and 604-6
• Los Angeles-London 2003, p. 431 nt 2

Ms add 80800 los blad met de maand oktober, afkomstig uit het Sforza Getijdenboek, Milaan, ca 1490

literatuur:

• Voelkle & Wieck 1992, nr. 86
• Los Angeles-London 2003, p. 431 nt 2
• Les Enluminures 2011 (cat. 16), nr. 1 (“then”), abusievelijk aangeduid als 80900

Londen, British Library Board

G 7251 Giovanni Simonetta, Sforziada (La Historia delle cose facte dallo invictissimo duca Francesco Sforza), Milaan, 1490, gedrukt door Antonio Zarotto; Milaan, ca 1490, verlucht door Giovan Pietro Birago

literatuur:

• Kren 1983, nr. 14
• Evans 1987
• Austin, Berkeley & New Haven 1988-1989, nr. 53
• London-New York 1994-1995, nr. 16

Milaan, Biblioteca Trivulziana

Cod 2167 Donatus, Gramatica, verluchting door Ambrogio de’Predis, navolger van Cristoforo de’ Predis en Gian Pietro Birago, Milaan, ca 1496-1499

literatuur:

• Salmi 1955, p. 73
• Alexander 1978, nrs. 29-32
• Italian Libraries 1997, p. 240-1
• Walther 2001, p. 404-5

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 1096 Biografieën van Franse koningen

literatuur:

• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, p. 376

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms ital 372 Antonio de Minuti, Compendio deu gesti del magnifico et gloriosissimo signore Sforza, Milaan, 1491, f. 1 door Antonio da Monza?; de 2 pagina grote verluchtingen op fols. 4v-5 zijn ontworpen door Gian Pietro Birago en uitgevoerd door 1 van diens leerlingen, mogelijk Francesco Binasco (Meester B.F.)

literatuur:

• Parijs 1984, nr. 139
• Austin, Berkeley & New Haven 1988-1989, nr. 52
• Blois & Parijs 1992, nr. 54
• London-New York 1994-1995, nr. 15

Voor afbeelding zie onder: Francesco Binasco

Imprimés, Réserve, Vélins 724 Giovanni Simonetta, Sforziada (La Historia delle cose facte dallo invictissimo duca Francesco Sforza), Milaan, 1490, gedrukt door Antonio Zarotto, Milaan, ca 1490 verlucht door Giovan Pietro Birago

literatuur:

• Kren 1983, in nr. 14
• Evans 1987

Parijs, Les Enluminures

Fragment met de Triniteit, afkomstig uit een van de koorboeken in Brescia, Brescia, ca 1469-1486

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Ms ottob lat 501 Pontificaal van Janos Vitéz de Jongere, Milaan, ca 1489-1490

literatuur:

• Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, nr. 79

Warschau, Biblioteka Narodowa

Inc.F.1378 Giovanni Simonetta, Sforziada (La Historia delle cose facte dallo invictissimo duca Francesco Sforza), Milaan, 1490, gedrukt door Antonio Zarotto, Milaan, ca 1490, verlucht door Giovan Pietro Birago

literatuur:

• Kren 1983, in nr. 14
• Evans 1987

Literatuur

1. Warner 1894
2. Salmi 1955, p. 73, 74, 79
3. Alexander 1978, nrs. 29-32
4. Kren 1983, nrs. 14-15, p. 107-112, 113-122
5. Parijs 1984, nr. 139
6. Evans 1986
7. Evans 1987
8. Austin, Berkeley & New Haven 1988-1989, nrs. 52, 53
9. Biblioteca Apostolica Vaticana 1992, nr. 79, p. 376-9
10. Blois & Parijs 1992, nr. 54
11. Evans 1992
12. Voelkle & Wieck 1992, nr. 86
13. London-New York 1994-1995, nrs. 15, 16
14. Evans, Brinkmann & Herkommer 1995
15. Italian Libraries 1997, p. 240-241
16. Backhouse 1997, nr. 209
17. Walther 2001, p. 396-397, 404-405
18. Los Angeles-London 2003, nr. 129
19. Woods, Richardson, Lymbereropoulou 2007, p. 119-128
20. Les Enluminures 2011 (cat. 16), nr. 1 (“then”)

Bradley 1887-1889
Thieme-Becker 1907-1950
D’Ancona & Aeschlimann 1949, p.32