Meester van Fitzwilliam 268
Vlaams boekverluchter, werkzaam in Brugge rond 1470-1480. Ontleent zijn naam aan een door hem verlucht handschrift met de signatuur 268 in het Fitzwilliam Museum in Cambridge. Ook de openingsminiatuur uit Karel de Stoute’s eigen kopie van zijn militaire ordonnantie is van zijn hand, aldus Brinkmann en Los Angeles-London 2003 (de miniatuur wordt door De Schrijver beschouwd als een gedocumenteerd werk van Philippe de Mazerolles, terwijl Smeyers 1998, p. 372 Lieven van Lathem als mogelijke verluchter noemt).
De Meester van Fitzwilliam 268 en de Meester van Margaretha van York
De Meester van Fitzwilliam 268 behoort tot de groep boekverluchters die kan worden geplaatst rond de Meester van Margaretha van York (de architectuur en de bomen geschilderd op de hier afgebeelde miniatuur uit het Livre des proffits (waarvan een 2e exemplaar zich in de bibliothèque de l’Arsenal in Parijs bevindt en dat werd verlucht door de Meester van Margaretha van York) vertonen sterke gelijkenis met het werk van deze Meester van Margaretha van York, en die in artistiek opzicht werden beïnvloed door Lieven van Lathem.
Het Salting getijdenboek in Londen
Samen met Simon Marmion (en werkplaats), de Meester van het Dresdense Gebedenboek en Willem Vrelant (en werkplaats) werkte hij voorts aan het Salting Getijdenboek (Londen, V&A). Zijn deelname aan dit getijdenboek werd voor het eerst herkend door Brinkmann 1997; de afgebeelde miniatuur wordt ook wel toegeschreven aan Simon Marmion.
Invloed Simon Marmion
De Meester van Fitzwilliam 268 verwerkte bijzonderheden uit het werk van Simon Marmion in zijn eigen miniaturen, zo bevat de miniatuur met het martelaarschap van de hl. Catharina uit het naamgevend manuscript (f. 140v) een gloeiende hemel, bedoeld om de dramatiek van de gebeurtenissen te accentueren, welke gloeiende luchten we ook aantreffen op een tweetal Kruisigingen van de hand van Simon Marmion (Londen, British Library, ms add 38126, f. 39v en San Marino, Huntington Library, ms HM 1173, f. 24r).
Getijdenboek in Lissabon, Museu Calouste Gulbenkian
Ook een getijdenboek bewaard in Lissabon (Museu Calouste Gulbenkian ms LA 144) laat een samenwerking zien tussen de Meester van Fitzwilliam 268, Willem Vrelant en de Meester van het Dresdense Gebedenboek.
Bijzonder aan de 4 aan de Meester van Fitzwilliam toegeschreven miniaturen uit dit handschrift, alsmede in 2 aan Willem Vrelant toe te schrijven miniaturen en in de enige aan de Meester van het Dresdense Gebedenboek toe te schrijven miniatuur, is de afbeelding van de lezende opdrachtgeefster op steeds dezelfde plaats (linksonder) in de marges, sterk gelijkende op, maar niet identiek aan, de door de Weense Meester van Maria van Bourgondië afgebeelde lezende opdrachtgeefster in het fameuze Getijdenboek van Maria van Bourgondië (Wenen, Osterreichische National-bibliothek, cod. 1857, f. 14v). Dit is des te opvallender daar waar verder nimmer van enige kopie of ontlening sprake is (zie ook opmerking bij Weense Meester van Maria van Bourgondië).
Vereenzelviging van de Meester van Fitzwilliam 268 en de Meester van Margaretha van York met Philippe de Mazerolles
In 2004 is gebleken dat zowel de Meester van Fitzwilliam 268 als de Meester van Margaretha van York te vereenzelvigen zouden zijn met de verluchter Philippe de Mazerolles. Clark 2006, p. 132 onderschrijft deze vereenzelviging zonder voorbehoud (zie verder onder Philippe de Mazerolles).
Catalogus
Cambridge, Fitzwilliam Museum
Ms 268 getijdenboek, Brugge, ca 1475 verluchting door Meester van Fitzwilliam 268 en werkplaats van Willem Vrelant
literatuur:
- Cambridge 1993, nr. 21
- Brinkmann 1997, p. 164-5, 272-3
- Los Angeles-London 2003, nr. 52
Lissabon, Museu Calouste Gulbenkian
Ms LA 144 getijdenboek, Brugge ca 1475 verluchting door Meester van Fitzwilliam 268: 4 miniaturen: f. 119v, f. 126v, 158v, 180v; werkplaats van Willem Vrelant: kalender en 6 miniaturen: f. 15v, 27v, 107v, 147v; 166v, 229v; Meester van het Dresdense Gebedenboek: 1 miniatuur: f. 52v
literatuur:
- Los Angeles-London 2003, p. 218 nt 15
- Clark 2006
- Parijs-Brussel 2011-2012, p. 411, ill. 306
Londen, British Library
Ms add 36619 Militaire ordonnantie van Karel de Stoute, Brugge 1475
literatuur:
- Smeyers 1998, p. 372-3
- Los Angeles-London 2003, nr. 64
Londen, Victoria and Albert Museum
Ms Salting 1221 Salting Getijdenboek, Valenciennes en Brugge, ca 1475-1480 verluchting door Willem Vrelant en werkplaats, de Meester van het Dresdense Gebedenboek, Meester van Fitzwilliam 268: f. 85v, 97v en 153r en Simon Marmion en werkplaats: overige volbladminiaturen
literatuur:
- Winkler 1925 (1978), p. 180
- Harthan 1977, p. 146-9, daar aangeduid als het Simon Marmion Getijdenboek
- Brinkmann 1997, p. 160-162, 164-169, 389
- Los Angeles-London 2003, nr. 53
- Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411)
- Parijs-Brussel 2011-2012, p. 411
New York, Pierpont Morgan Library
Ms M 232 Pietro di Crescenzi, Livre des proffits ruraux (vertaling van Liber ruralium commodorum), Brugge ca 1470
literatuur:
- Los Angeles-London 2003, nr. 65
Wells-next-the-Sea, Holkham Hall, earl of Leicester
Ms 311 Vergilius, Eclogae, Georgica en Aeneis, Brugge 1473 en ca 1490 in totaal 3 miniaturen: f. 9v Bucolica, door de Meester van Fitzwilliam 268, f. 41v: Georgica en f. 122v: Anaeis, later toegevoegd en wellicht van de hand van de Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500
literatuur:
- Brugge 1981, nr. 87, p. 188-192 daar f. 9v als door Meester van het Dresdense Gebedenboek
- Los Angeles-London 2003, nr. 118
- Clark 2006
Voor verdere literatuur zie onder: Meester van de Gebedenboeken van omstreeks 1500
Literatuur
- Winkler 1925 (1978), p. 180
- Harthan 1977, p. 146-9
- Brugge 1981, nr. 87, p. 188-192
- Cambridge 1993, nr. 21
- Brinkmann 1997, p. 160-162, 164-169, 271-4, 389
- Smeyers 1998, p. 372, 373
- Los Angeles-London 2003, p. 218, nrs. 52, 53, 64, 65, 118
- Clark 2006
- Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411)
- Parijs-Brussel 2011-2012, p. 411, ill. 306