getty-ms-ludwig-ix-8-f-32r-salvator-mundi-door-willem-vrelant-detail

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 32r: Salvator Mundi (detail) door Willem Vrelant

Willem Vrelant

Direct link to:

Getijdenboek van Willem van Montfoort (Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek, cod ser n. 12878)

Noord-Nederlandse boekverluchter. Manifesteert zich tijdens het 3e kwart van de 15e eeuw als de meest toonaangevende verluchter van Brugge.

Geboren omstreeks 1410 te Utrecht (op de afgebeelde miniatuur met koning David in gebed verwijst de toren van Utrecht naar de herkomst van de kunstenaar). Wellicht werd Willem Vrelant ook opgeleid in Utrecht, mogelijk in de omgeving van de Meester van Catharina van Kleef. In Utrecht wordt hij in 1449 nog vermeld als Willam Backer van Vrederlant. Voor 1454 vestigde hij zich in Brugge, waar hij in dat jaar lid werd van het gilde van de librariërs.  Willem Vrelant betaalde regelmatig zijn lidgeld tot 1481.

Heel wat handschriften worden aan Willem Vrelant en zijn werkplaats toegeschreven, maar alleen voor het 2e deel van een Chroniques de Hainaut kan dat met enige zekerheid gebeuren. Dit handschrift werd aanvankelijk in opdracht van Filips de Goede verlucht, maar pas onder diens opvolger Karel de Stoute voltooid. Karel de Stoute betaalde in 1468 een zekere Guillaume Wyelant, maar waarschijnlijk is dit een schrijffout en werd wel degelijk Vrelant bedoeld. De tekst van deze bewaard gebleven betalingsopdracht luidt als volgt : “A Guillaume Wyelant (Vrelant), aussi enlumineur, pour lystoires de pluseurs couleurs, qu’il a faictes ou second volume des Ystoires des nobles princes de Haynnau, au pris de xxiiij s. chascune ystoire, l’une parmi l’autre, font lxxij livres. Et pour avoir fait relyer et fermer ledit livre, et pour X gros cloux de letton de fondue, et pour petits cloux, dont lesdits grans cloux sont attachiez sur ledit livre ; pour tout ensemble : iiij livres vj s ”

In Brugge belandde Willem Vrelant in het milieu van de Goudrankengroep. Mogelijk heeft hij dit atelier zelfs overgenomen. In het Brugse milieu beschikte Vrelant bovendien nog over dezelfde modellen uit de werkplaats van de Meester van Boucicaut waarvan ook de groepen van de Goudranken en van Guillebert de Mets gebruik hadden gemaakt. Via Vrelant belandden ook Utrechtse composities en picturale vormen in Brugge. Willem Vrelant verwerkte net als veel andere artiesten ook Eyckiaanse modellen.

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 13r: Salvator Mundi (detail) door Willem Vrelant

Stijl van Willem Vrelant

Kenmerkend voor Vrelant’s stijl is zijn gemis aan werkelijkheidszin, wat tot uiting komt in zijn voorliefde voor onsamenhangende en onbeholpen architectuurconstructies. Zijn personages zijn stijf met vriendelijke maar ongeïndividualiseerde en expressieloze gezichten. Op zijn eerder beperkt palet overheerst blauw. De artiest houdt van een rijk randdecor met drôlerieën. Ondanks het geroutineerde karakter van een groot deel van zijn werk, vallen toch enkele van de talrijke getijdenboeken uit zijn atelier op door hun geraffineerde vormgeving en hun radicale iconografische vernieuwing. Veel van die getijdenboeken waren bestemd voor het buitenland, onder meer voor Engeland en Catalonië. Een vroeg handschrift waaraan Vrelant medewerkte is het getijdenboek van de Utrechtse burggraaf Willem van Montfort (Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek, cod ser. n. 12878).

De Meester van het Montfort Getijdenboek: de schakel tussen Goudrankengroep en Vrelant?

Overigens wordt in Tenschert 1987, nr. 7 een zekere Meester van het Montfoort Getijdenboek ten tonele gevoerd, die de verbinding zou zijn geweest tussen de vroegere Goudrankengroep en Willem Vrelant. Daar waar Vrelant zijn figuren aangeeft met harde, schematische omtrekken, schildert deze verluchter transparant. Tegenover de relatief weinige en nogal koude kleuren van Vrelant stelt de Meester van het Montfoort Getijdenboek een warm en uitgebreid kleurenpalet. Hij laat alle gevoelens op zijn gezichten zien, waar Vrelant zijn gezichten afbeeldt met weinig mimiek. Tot het werk van deze anonieme meester zouden dan onder meer behoren het naamgevend Montfoort Getijdenboek in Wenen, het Arenberg Getijdenboek in het Getty Museum en het getijdenboek uit voormelde catalogus van Tenschert 1987, nr. 7, thans bewaard in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag (BPH 42).

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 58r: annunciatie (detail) door Willem Vrelant

Het getijdenboek van Isabella de Katholieke

Tot de hoofdwerken van Willem Vrelant behoort het getijdenboek van Isabella de Katholieke, een omvangrijke en rijk versierde codex. Het overgrote deel van de verluchting (79 van de 84 miniaturen) van dit manuscript stamt van zijn hand. Clark 1997, p. 77-78 noemt de miniatuur met koning David in gebed de mooiste uit dit handschrift, daarbij verwijzend naar het schitterende palet en de delicate trekken van David.

Veel van de composities in de Isabella Codex gaan terug op Parijse ontwerpen uit de eerste twintig jaren van de 15e eeuw. Zo signaleerden reeds Pächt & Jenni 1975, p. 34 dat de annunciatie van f. 89v een sterke gelijkenis vertoont met de annunciatie in het Seilern Getijdenboek, naamgevend handschrift voor de Meester van het Seilern Getijdenboek, een Parijse volgeling van de Gebroeders van Limburg, actief in Parijs rond 1420. Farquhar 1976, p. 57 wijst op de gelijkenis tussen de miniaturen met Johannes op Patmos (f. 13v) en Lukas (f. 19v) en de miniaturen met dezelfde onderwerpen in het Getijdenboek van Saint Maur, geschilderd kort na 1410 door de Meester van Vergilius, een volgeling van de Meester van Boucicaut te Parijs. Ook de werken van de maanden en de tekens van de dierenriem in de Isabella Codex gaan terug op dit Saint Maur Getijdenboek, aldus Avril 1989, p. 2.

Clark 1997, p. 83 is van mening dat de de ontwikkelingen in de vroeger en eigentijdse Vlaamse paneel- en miniatuurschilderkunst van veel groter belang waren voor de stijl van Vrelant in de Isabella Codex dan het handjevol hergebruikte ouder Parijse modellen waarop de literatuur zich tot dan toe had gefocust. Deze oudere literatuur noemde slechts één enkele ontlening aan de Vlaamse paneelschilderkunst en wel de fysieke trekken van Christus op de zweetdoek van de heilige Veronica (f. 332v), welke afbeelding zou teruggaan op het beroemde verloren gegane en thans alleen in copievorm kenbare Gelaat van Christus, geschilderd door Jan van Eyck tegen 1440. Clark 1997, p. 84 e.v. wijst hiernaast op een aantal ontleningen aan het beroemde, deels verbrandde, Turijn-Milaan Getijdenboek, waaronder de begrafenisdienst van f. 282v. De gelijkenis betreft met name de setting in een ruimtelijke gotische kerk. Belangrijk verschil is overigens wel dat de (vroegere!) Eyckiaanse hand verantwoordelijk voor de miniatuur in het Turijn-Milaan Getijdenboek onder meer door de hoek van waaruit de scène wordt gadegeslagen heeft zorggedragen voor een dynamische weergave van de werkelijkheid, terwijl (de latere!) Willem Vrelant onder meer door het vooraanzicht van het symmetrisch weergegeven tafereel nog steeds de middeleeuwse principes van kunstmatige arrangementen en herhaling van motieven aanhangt. Ook in de achtergrond van de Noli Me Tangere miniatuur in de Isabella Codex (f. 349v) herkennen we (aldus Clark 1997, p. 93-4) een verwijzing naar werk van Jan van Eyck, en wel in de bomen vol met sinaasappelen en granaatappelen. De totale achtergrond van de miniatuur herinnert aldus aan de achtergrond van het centrale panel van het beroemde veelluik Het Lam Gods. Van Jan van Eyck is bekend dat hij in opdracht van Filips de Goede vele reizen naar het Iberisch schiereiland ondernam en dat hij de door hem daar geziene mediterrane flora veelvuldig op zijn schilderijen afbeeldde. Is de achtergrond op de miniatuur van Vrelant aldus een eerbetoon aan het werk van Jan van Eyck of is wellicht sprake van een copie naar een verloren gegaan werk van diens hand

Medewerkers van Willem Vrelant

Een belangrijk medewerker van Vrelant heeft de noodnaam Meester van de Vraie Cronicque descoce. Een aantal vroeger aan Vrelant toegeschreven handschriften kunnen thans onder zijn naam worden gerangschikt. Andere assistenten van Willem Vrelant waren Adriaen de Raet (wellicht te vereenzelvigen met de Meester van Edward IV) en Betkin Scepens (Los Angeles-London 2003, p. 296 en noot 19). Navolgers van Willem Vrelant zijn de Meester van de Chroniques de Pise en de Meester van Mildmay.

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 179r: Alle Heiligen (detail) door Willem Vrelant

Catalogus

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms W 168 (+add) getijdenboek, Noord-Nederland (Utrecht?), ca 1435-1440 Meesters van Zweder van Culemborg, toegevoegde devotieteksten, Brugge, ca 1460 werkplaats Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 794, nr. 235
  • Utrecht-New York 1989, nr. 37
  • Randall 1997, nr. 251

verdere literatuur zie onder Meesters van Zweder van Culemborg

Ms W 177 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 813, nr. 345
  • Randall 1997, nr. 254

Ms W 179 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 812, nr. 344
  • Randall 1997, nr. 259

Ms W 180 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 797, nr. 256
  • Bousmanne 1997, fig. 102, 104
  • Randall 1997, nr. 260

Ms W 181 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 813, nr. 346
  • Bousmanne 1997, cat. nr. 5
  • Randall 1997, nr. 253

Ms W 183 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 797, nr. 254
  • Randall 1997, nr. 255

Ms W 184 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • New York 1892, nr. 77
  • De Ricci 1935-1940, I, p. 797, nr. 258
  • Randall 1997, nr. 261

Ms W 186 getijdenboek, Brugge, ca 1460 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 797, nr. 260
  • Randall 1997, nr. 252

Ms W 189 getijdenboek, Brugge, ca 1480-1490 volgeling Willem Vrelant, volgeling Meester van het Zwarte Gebedenboek

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 801, nr. 281
  • Randall 1997, nr. 280

Ms W 190 getijdenboek, Brugge (vroeger in verband gebracht met de werkplaats van Willem Vrelant, thans gerangschikt onder de werken van de Meester van het Zwarte Gebedenboek)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 137
  • Randall 1997, nr. 263

Ms W 196 getijdenboek, Brugge, ca 1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 800, nr. 274
  • Wieck 1988, nr. 94
  • Randall 1997, nr. 264

Ms W 197 getijdenboek, Brugge, ca 1460

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p.797, nr. 259
  • Brussel 1959, nr. 125
  • Wieck 1988, nr. 93
  • Bousmanne 1997, p. 216-7
  • Randall 1997, nr. 250
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 142

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms. W 197, f. 12v

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms. W 197, f. 16v

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms. W 197, f. 18v

Ms W 197 getijdenboek, Brugge, ca 1460

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p.797, nr. 259
  • Brussel 1959, nr. 125
  • Wieck 1988, nr. 93
  • Bousmanne 1997, p. 216-7
  • Randall 1997, nr. 250
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 142

Ms W 199 Gossouin van Metz, Image du monde, Brugge 20 februari 1489 navolger van Willem Vrelant

literatuur:

  • Delisle 1907, II, p. 302, nr. 141
  • De Ricci 1935-1940, I, p. 845, nr. 504
  • Baltimore 1949, nr. 134
  • Randall 1997, nr. 283
  • Leuven 2002, nr. 91

Ms W 202 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 792, nr. 224
  • Randall 1997, nr. 256

Ms W 220 getijdenboek, Brugge, ca 1450-1455

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 796, nr. 250
  • Brussel 1959, nr. 102
  • Wieck 1988, nr. 91
  • Bousmanne 1997, p. 217-9, cat. nr. 6
  • Randall 1997, nr. 244
  • Leuven 2002, afb. p. 56
  • Clark 1997, p. 91-92, figs. 24-28

Ms W 229 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 796, nr. 249
  • Randall 1997, nr. 266

Ms W 240 getijdenboek, Brugge, ca 1455-1460 (f. 220 evangelist Markus door Willem Vrelant, overige 32 miniaturen door volgeling van Willem Vrelant)

literatuur:

  • Wieck 1988, nr. 92
  • Bousmanne 1997, p. 219-21
  • Leuven 2002, nr. 82
  • Clark 1997, p. 95-6, figs. 29-30
  • Randall 1997, nr. 248

Ms W 266 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 796, nr. 253
  • Randall 1997, nr. 262

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Ms W 298 breviarium, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 778, nr. 133
  • Randall 1997, nr. 257

Ms W 307 Histoire universelle (Trésor de sapience) verluchting door Willem Vrelant en/of Meester van de Vraie Cronicque descoce

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 58
  • Randall 1997, nr. 273

Ms W 438 gebedenboek, Brugge, ca 1480-1490 volgeling Willem Vrelant

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, I, p. 810, nr. 331
  • Randall 1997, nr. 279

Ms W 774 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Randall 1997, nr. 258

Bergamo, Biblioteca Civica

Ms Cass 2.13 getijdenboek, Brugge, 1474

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 222-3

Berlijn, Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Kupferstichkabinett

Ms lat oct 340 getijdenboek, Brugge, ca 1460, Meester van Guillebert de Mets, omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Dogaer 1987

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Brugge, Stadsbibliotheek

Ms 106 Augustinus, De Civitate Dei, Brugge, ca 1450

literatuur:

  • Laborde 1909, nr. 41
  • Brugge 1981, nr. 55
  • Bousmanne 1997, cat. nr. 8
  • Brugge 2002, nr. 21b
  • Wijsman 2010, p. 264

Brussel, Koninklijke Bibliotheek

Ms 9026 en 9511 Breviarium van Filips de Goede in 2 delen, Brugge, ca 1455-1460, verluchting door Willem Vrelant: 7 volbladminiaturen, medewerker van Willem Vrelant: de 29 kleine miniaturen en 16 gehistorieerde initialen; 2 volbladminiaturen met de Geboorte en de Boom van Jesse (9511, f. 15) door Jan Tavernier

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 60, 71, 166
  • Leroquais 1929
  • Delaissé 1959, nr. 29
  • Bousmanne 1997, p. 172-6, 231-2
  • Smeyers 1998, p. 297-9
  • Clark 1997, p. 96-97
  • Bousmanne & Van Hoorebeeck 2000, p. 87-89
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 51, ill. 172

Ms 9243 Jacques de Guise, Chroniques de Hainaut, deel 2 (vertaling door Jean Wauquelin), 1468 verluchting door Willem Vrelant en werkplaats, waaronder Meester van de Vraie Cronicque descoce

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 165, pl. 36
  • Brussel 1959, nr. 149
  • Delaissé 1959, nr. 39
  • Bousmanne 1997, p. 55-58, 168-171, 228-230, 291-2
  • Smeyers 1998, p. 292
  • Gaspar & Lyna 1989
  • Van den Bergen-Pantsens 2000
  • Bousmanne & Van Hoorebeeck 2009, p. 171-182
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 49, ill. 168-9

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Ms 9270 Traité sur la salutation angélique (Franse vertaling door Jean Miélot)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 141
  • Bousmanne 1997, p. 167-8, 227-8
  • Smeyers 1998, p. 296-7
  • Bousmanne & Van Hoorebeeck 2000, p. 112-118
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 52, ill. 173

Ms 9297-9302 Liber soliloquiorum animae ad Deum etc., Brugge, ca 1470-1480 verluchting door Meester van de Chroniques de Pise, invloed Willem Vrelant

literatuur:

  • Gaspar & Lyna 1937-1945, nr. 324 als Willem Vrelant
  • Brussel 1959, nr. 178 als volgeling Willem Vrelant
  • Brussel 1989, nr. 16
  • Bousmanne 1997, p. 215 als Willem Vrelant
  • Parijs 2002, nr. 88
  • Wijsman 2010, p. 272
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 261

Ms 10777 Leonardo Bruni d’Arezzo, La première guerre punique, Brugge, ca. 1455 (Franse vertaling door Jean Le Bègue)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 138
  • Bousmanne 1997, p. 176-7, 233-4
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 47, ill. 165-6

Ms 11104 en 11105 Epitomé de Julius Valerius. Lettre d’Alexandre a Aristote, Brugge (miniaturen in stijl van Vrelant, wellicht uit diens 1e periode in Brugge)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 107

Ms 21975 getijdenboek (omgeving van Vrelant)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 122
  • Bousmanne 1997, p. 234-6

Ms IV 35 getijdenboek, Brugge, ca 1470 (deels, beide andere delen zijn Brussel, Koninklijke Bibliotheek, ms IV 375 en Chicago, Newberry Library, ms 39)

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 237-8

Ms IV 91 getijdenboek, Brugge, werkplaats van Willem Vrelant

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 131

Ms IV 145 getijdenboek

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 238-9
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 48, ill. 167

Ms IV 375 getijdenboek, Brugge, ca 1470 (deels, beide andere delen zijn Brussel, Koninklijke Bibliotheek, IV 35 en Chicago, Newberry Library ms 39)

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 240-1

Cambridge, Fitzwilliam Museum

Ms 53 getijdenboek, Brugge, ca 1460 invloed Meester van de Gouden Ranken, invloed WillemVrelant

literatuur:

  • Cambridge 1993, nr. 40
  • Cardon, Van der Stock & Vanwijnsberghe 2002, p. 879, 882-3, 889
  • Morgan & Panayotova 2009, nr. 202

Ms 82 getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 omgeving WillemVrelant

literatuur:

  • Morgan & Panayotova 2009, nr. 20

Ms 86 getijdenboek, Brugge, ca. 1480 verluchting in stijl van Willem Vrelant

literatuur:

  • Cambridge 1993, nr. 20

Ms 268 getijdenboek, Brugge ca 1475 verluchting door Meester van Fitzwilliam 268 en werkplaats van de Willem Vrelant

literatuur:

  • Cambridge 1993, nr. 21
  • Los Angeles-London 2003, nr. 52

Ms 3-1954 getijdenboek van Filips de Stoute, Parijs, 1376-1379; 1390 en Brussel, ca 1450 verluchting door Meester van de Bijbel van Jean de Sy, Meester van de Kroning van Karel VI, Marc Caussin, Willem Vrelant, Meester van Wauquelin’s Alexander, Jan Tavernier, Dreux Jehan/Meester van Girart de Roussillon en anderen

literatuur:

  • Cambridge 1993, nr. 46
  • Bousmanne 1997, p. 242-6
  • Cambridge 2005, nr. 85

Voor verdere literatuur zie onder: Meester van de Bijbel van Jean de Sy

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Cambridge, University Library

Ms add 4109 Album met miniaturen gekopieerd naar het Da Costa getijdenboek in Brussel, Koninklijke Bibliotheek, ms. IV 1260, Brugge, ca 1460-1470 omgeving WillemVrelant

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 340

Chicago, Newberry Library

Ms 39 getijdenboek, Brugge, ca 1470 (deels, beide andere delen zijn Brussel, Koninklijke Bibliotheek, IV 35 en 375

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 217
  • Bousmanne 1997, p. 246

Ms 40 Speculum humanae salvationis, Brugge, ca 1460 omgeving Willem Vrelant, volgeling Jan Tavernier

literatuur:

  • Kessler 1969, nr. 6
  • Kessler 1977
  • Cardon 1996, cat. nr. 9
  • Cardon, Van der Stock & Vanwijnsberghe 2002, p. 365-379
  • Wijsman 2010, p. 200, 219, 233, 416, 542
  • Parijs-Brussel 2011, p. 353, 356

Ms 53 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 volgeling Willem Vrelant

literatuur:

  • Kessler 1969, nr. 9
  • Bousmanne 1997, p. 224

Chicago, University Library

Ms 184 getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Kessler 1969, nr. 8

Ms RBR BX 2160-aI.14 (747355) getijdenboek, Brugge, ca 1460 omgeving Willem Vrelant

Claremont, Denison Library

Ms Kirkby 1 getijdenboek, Brugge, ca 1480-1490 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Dutschke & Rouse 1986, p. 85
  • Van Hoorebeeck 2007, II, p. 217
  • Wijsman 2010, p. 496

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek

Ms 76 F 7 zog. Getijdenboek van Catherine d’Aragon, Zuidelijke Nederlanden/Brugge, ca. 1460

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 172
  • Brussel 1959, nr. 101

Dresden, Sächsische Landesbibliothek

Ms A 178 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470, Dresdener Navolger van Willem Vrelant; omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Bruck 1906, nr. 137
  • Winkler 1925, p. 74, 170
  • Brinkmann 1997, p. 49, 53

Edinbrough, University Library

Ms 195 Virgillius, Opera, Vlaanderen en Frankrijk, ca 1460 verluchting in stijl Willem Vrelant en anonieme Franse verluchter(s)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 210
  • Bousmanne 1997, p. 248-9

Erlangen, Universitätsbibliothek

Ms 2361 Christine de Pisan, Epitre d’Othea, Brugge, ca 1460-1467

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 140
  • Bousmanne 1997, p. 281, 333
  • Parijs-Brussel 2011-2012, ill. 159

Evora, Bibliotheca Pubblica

Getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470, omgeving WillemVrelant

Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana

Ms acq e doni 147 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 251-2

Florence, Biblioteca Riccardiana

Ms Ricc. 377 (K.IV.29) getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 Meester met de Spleetogen ( ?), Omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Gnoni 1986, p. 295

Frankfurt-am-Main, Museum für Kunsthandwerk

Ms Linel 34 getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Swarzenski & Schilling 1929, nr. 143
  • Brinkmann 1997, p. 10, 59

Ms Linel 37 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Swarzenski & Schilling 1929, nr. 142

Genève, Bibliothèque Publique et Universitaire

Ms fr 64 Jean Mansel, Fleur des histoires, verluchting door Willem Vrelant en de Meester van de Vraie cronicque descoce

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 171
  • Brussel 1959, nr. 250
  • Bern 1969, nr. 229
  • Bousmanne 1997, p. 58, 255-7

Ms fr 166 Enseignement de la vraie noblesse, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Genève 1976, nr. 68

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Glasgow, University Library

Ms general 288 psalter-getijdenboek, Brugge, ca 1450-1455

literatuur:

  • Smeyers en Cardon 1991, p. 102-3
  • Bousmanne 1997, p. 257-8
  • Clark 1997, p. 89-90, figs. 17-20 

Ms hunterian 60 (vroeger: T.2.18) Vincent de Beauvais, Miroir de la salvation humaine (vertaling door Jean Miélot), Brugge, 1455 verluchting door Willem Vrelant en werkplaats

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 106

‘s-Heerenberg, Huis Bergh

Ms 16 missaal, Brugge, ca 1475-1476 omgeving van Willem Vrelant

Ms 29 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving van Willem Vrelant

Keulen, Historisches Archiv der Stadt

Hanse 1a (Best. 81 nr 1) Livre des privilèges du comptoir brugeois de la Hanse, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 177-8, 247-8

Keulen, Renate König Collectie

Ms. nr. 19 getijdenboek, Vlaanderen, ca 1465 verluchting door Willem Vrelant dan wel de Meester van Arsenal 575 = Meester van Loredan

literatuur:

  • Tenschert, Cat XVI, nr. 14
  • Sotheby’s 13 juni 1983, lo. 17
  • Keulen 2001 (1), nr. 19

Kopenhagen, Kongelige Bibliothek

GKS 1612 4° (deel van een) getijdenboek, Brügge, ca 1460-1465 (f.1) & Rouen, ca 1500 (f. 2-45) folio 1: de hl. Veronica met opdrachtgevers, mogelijk verlucht door Willem Vrelant

literatuur:

  • Delisle 1868-1881, I, p. 268f. & III, p. 392
  • Winkler 1915, p. 294-296
  • Winkler 1925, p. 71 & 175
  • Leroquais 1929, p. 155-157 & pl. 11
  • Bousmanne 1997, p. 98 (fig. 59) & 214
  • New York 2004, nr. 333

Lissabon, Biblioteca Nacional

Ms ilum 165 Getijdenboek van koningin Eléonore van Portugal (6 miniaturen in grisaille)

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 258-9

Lissabon, Museu Calouste Gulbenkian

Ms LA 144 getijdenboek, Brugge ca 1475 (verluchting door Meester van Fitzwilliam 268: 4 miniaturen: f. 119v, f. 126v, 158v, 180v; werkplaats van Willem Vrelant: kalender en 6 miniaturen: f. 15v, 27v, 107v, 147v; 166v, 229v Meester van het Gebedenboek van Dresden: 1 miniatuur: f. 52v)

literatuur:

  • Clark 2006

Liverpool, Merseyside Museum

Ms 12006 getijdenboek

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 259-260

Madrid, Palacio Real, Getijdenboek van Isabella de Katholieke

Londen, British Library

Ms Harley 2853 getijdenboek, Brugge, ca 1450-1475 stijl van Willem Vrelant

Ms Royal 17 F iv Valerius Maximus, Faits et dits mémorables des romains (vert. door Simon de Hesdin en Nicolas de Gonesse van Facta et dicta memorabilia), Brugge, ca 1470 verluchting door Meester van Amiens 200 en volgeling van Willem Vrelant

literatuur:

  • Los Angeles-London 2003, nr. 66

Ms Yates Thompson 4 Getijdenboek van Jacques de Brégilles, Brugge, ca 1460

literatuur:

  • De Ricci 1926, nr. 13, p. 14
  • Dogaer 1987, p. 103, fig. 58
  • Backhouse 1997, nr. 165
  • Bousmanne 1997, nr. 8, p. 180-2, pls. 160-5
  • McKendrick 2003, pl. 12
  • Backhouse 2004, pl. 124

Londen, British Library, Ms. Yates Thompson 4, f. 27r:Kruisiging door Willem Vrelant

Londen, British Library, Ms. Yates Thompson 4, f. 35r:Pinksteren door Willem Vrelant

Londen, Christie’s

Catalogus 22 juni 1988, lot 20 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • Christie’s 22 juni 1988, lot 20
  • Bousmanne 1997, p. 234

Catalogus 29 juni 1994, lot 37a getijdenboek, Brugge, ca 1460 verluchting door werkplaats van Willem Vrelant, 12 volbladminiaturen, o.a. f. 21v pinksteren en f. 43v annunciatie

literatuur:

  • Christie’s 29 juni 1994, lot 37a
  • Catalogus 23 november 1998, lot 2 los blad afkomstig uit Parijs, Bibliothèque Arsenal, ms. 575
  • Catalogus 17 november 2004, lot 19 getijdenboek, Brugge, ca 1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Christie’s 17 november 2004, lot 19

Londen, Sotheby’s

Catalogus 19 juni 2001 (Ritman, 2) Lot 25, psalter, Brugge, ca 1470 (o.a. f. 14v David in zijn paleis, 40v David voor de poort van zijn paleis, 57v David in rotsachtig landschap, 74v David met de nar) omgeving Willem Vrelant (?)

literatuur:

  • Dogaer 1987, p. 105
  • König 1991 (2), nr. 5
  • Sotheby’s 19 juni 2001 (Ritman, 2), lot 25

Catalogus 19 juni 2001 (Ritman, 2) Lot 27 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • König 1989 (1), nr. 38
  • Sotheby’s 19 juni 2001 (Ritman, 2), lot 27
  • Catalogus 3 december 2002, lot 20 getijdenboek, Brugge, ca 1460 verluchting door Willem Vrelant

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 224-5, kl. pl. p. 30-31, z/w pl. p. 319-320
  • Brussel 1997, nr. 1
  • König 1990, nr. 28

Catalogus 7 december 2004, lot 46 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1480 verluchting door Meester van de Chroniques d’Angleterre en invloed Willem Vrelant

literatuur:

  • Sotheby’s 7 december 2004, lot 46

Londen, Victoria and Albert Museum

Ms Salting 1221 Salting Getijdenboek, Valenciennes en Brugge ca 1475-1480 verluchting door Willem Vrelant en werkplaats, de Meester van het Dresdense Gebedenboek, de Meester van Fitzwilliam 268 (folio’s 85v, 97v en 153) en Simon Marmion en werkplaats (overige volbladminiaturen)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 180
  • Harthan 1977, p. 146-9, daar aangeduid als het Simon Marmion Getijdenboek
  • Bousmanne 1997, p. 264-5
  • Brinkmann 1997, p. 160-162, 164-169, 389
  • Los Angeles-London 2003, nr. 53
  • Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411)
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 411

Ms Salting 4478 Getijdenboek van kardinaal Hohenembs

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 181
  • Bousmanne 1997, p. 265-7

Londen, Verzameling Ronald A. Lee

Getijdenboek van Karel de Stoute en Marguerite van York verluchting f. 155r: Koning David in gebed, door Willem Vrelant, overige verluchting door 2 andere artiesten

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 263-4

Madrid, Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo de El Escorial

Vit 3 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 Willem Vrelant of volgeling

literatuur:

  • Dominguez-Bordona 1933, nr. 1559

Vit 8 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 Willem Vrelant of volgeling

literatuur:

  • Dominguez-Bordona 1933, nr. 1561

Madrid, Biblioteco Nacional

Ms vit. 24-2 getijdenboek, Brugge, verluchting door Willem Vrelant en werkplaats

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 123

Madrid, Palacio Real

Getijdenboek van Isabella de Katholieke, Brugge, ca 1455 verluchting door Willem Vrelant, Meester van het Brugse Leprozenhuis Missaal: f. 171v, f. 183v, f. 192v en f. 223v en derde anoniem verluchter: f. 355v

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 183-186, 269-270
  • Smeyers 1998, p. 252, 254
  • Walther 2001, p. 346-7
  • Clark 1997
  • Van den Gheyn 1909
  • Van den Gheyn 1901 (1), p. 326-8
  • Delisle 1907, I, p. 197-8
  • Durrieu 1927, p. 17, 44-45, pl. X, XII

Malibu, J. Paul Getty Museum

Ms Ludwig IX 7 Llangattock getijdenboek, Brugge ca 1450-1460, naar vroegere opdrachtgevers/bezitters ook genaamd: Getijdenboek van Folpard van Amerongen en Geertruy van Themseke, verluchting door Willem Vrelant, de Meester van het Llangattock getijdenboek, de Meester van de Llangattock Driekoningen (alleen f.88v: aanbidding door de wijzen), de Meester van Wauquelin’s Alexander of werkplaats en Werkplaats van de Meester van Jean Chevrot

literatuur:

  • Delaissé 1968, p. 77
  • Bousmanne 1997, p. 271-2
  • Los Angeles-London 2003, nr. 2

Ms Ludwig IX 8 getijdenboek (Grandes Heures d’Arenberg), ca 1460-70

literatuur:

  • Von Euw & Plotzek 1982, nr. IX 8, p. 142-159
  • Bousmanne 1997, p. 272-4
  • Smeyers 1998, p. 252, 254
  • Los Angeles-London 2003, nr. 15

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 43r: Johannes de Doper (detail) door Willem Vrelant

Marcke, Verzameling E. de Béthune

Ms B.VIII/535 bis Getijdenboek van Béthune

Literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 275

München, Bayerische Staatsbibliothek

Ms gall 28 leerboek van de Disciple de Sapience, Brugge (volgeling van Willem Vrelant)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 186, pl. 37
  • Brussel 1959, nr. 133

Ms gall 40 Gebedenboek van Filips de Schone (miniaturen op fol. 173v, 240r, 271r en 315v door Willem Vrelant, overige miniaturen door waarschijnlijk Franse verluchter)

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 276-7

Napels, Biblioteca Nazionale

Ms I.B.27 getijdenboek

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 232

New York, H.P. Kraus, catalogus 188 (1991)

Nr. 15 Getijdenboek van Derval, verluchting door Willem Vrelant en anderen

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 283-4

New York, Pierpont Morgan Library

Ms H 7 getijdenboek, ca 1470 werkplaats van Willem Vrelant

literatuur:

  • Wieck 1997, nrs. 76, 97
  • Bousmanne 1997, p. 277-8

Ms M 387 getijdenboek, ca 1460

literatuur:

  • Wieck 1997, nr. 83
  • Bousmanne 1997, p. 278-9

Ms M 421 getijdenboek, verluchting door Meester van Jean Chevrot en Willem Vrelant?

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 219
  • Wieck 1997, nr. 82
  • Bousmanne 1997, p. 280-1

Ms M 493 het zwarte getijdenboek, Brugge, ca 1475 door Willem Vrelant of verluchter uit zijn directe omgeving

literatuur:

  • Walther 2001, p. 372-3

Ms M 672-675 Jacobus de Voragine, Legenda aurea (Légende dorée in de Franse vertaling van Jean de Vignay), Zuidelijke Nederlanden (Brugge), ca. 1460-1470 (het 5e handschrift waarover deze oorspronkelijk 3-delige reeks is verdeeld wordt bewaard in Macon, Bibliothèque municipale ms 3); de verluchting werd verzorgd door meer dan 10 artiesten, verluchting van M 672 door Willem Vrelant en de Meester van de Sapience, Meester van de Chroniques de Pise: f. 55r; en anderen, waaronder f. 61 door Loyset Liédet?, aldus Smeyers 1998, p. 333, afb. 66; M 673 door de Meester van Mildmay; M 674 door Willem Vrelant en de Meester van Mildmay; M 675 door Willem Vrelant, de Meester van Antoon van Bourgondie: f. 74v en de Meester van Mildmay

literatuur:

  • Caswell 1985
  • Caswell 1993
  • Bousmanne 1997, p. 58, 271, 281-3 als Meester van de Vraie Chronique descose in plaats van de Meester van Mildmay
  • Smeyers 1998, p. 333-4
  • Leuven 2002, nr. 83
  • www.medievalbooksofhours.com (2012, in ref. number 61)

Oxford, Bodleian Library

Ms Buchanan e.18 getijdenboek

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 284-5

Ms Canon liturg 108 getijdenboek

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 286-7

Oxford, Keble College

Ms 46 getijdenboek, verluchting, m.u.v. f. 21r, door Willem Vrelant

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 287

Palermo, Biblioteca Nazionale

Ms 1 A 6 getijdenboek, Brugge, ca 1450-1460 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Daneu Lattanzi 1965, nr. 42

Ms 1 A 14 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Daneu Lattanzi 1965, nr. 39

Ms 2 Qq. E. 15 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 219

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal

Ms 575 getijdenboek van Loredan, Rouen ca 1430-1440 verluchting door de Meester van Fastolf: f. 56v, 73, 80 en Brugge, ca 1450-1455 verluchting door Willem Vrelant: f. 13, 15, 17, 19 v, 21, 26, 86, 92, 98, 108, 125, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 139, 145, 150 (aldus Bousmanne 1997, dan wel door de Meester van Loredan die de vroege stijl van Vrelant zou vertegenwoordigen, aldus Farquhar 1976; zie ook onder Meester van Loredan)

literatuur:

  • Farquhar 1976
  • Bousmanne 1997, p. 288-9
  • Clark 1997, p. 90-91, figs. 22-23
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 46a, ill. 163

voor losse bladen uit dit getijdenboek zie: Arsenal 575bis en Londen, Christie’s, Catalogus 23 november 1998, lot 2

Ms 575bis los blad met de annunciatie, afkomstig uit het getijdenboek, bewaard onder nummer 575, Brugge, ca 1450-1455

Parijs, Bibliothèque de l’Arsenal, Ms 575bis los blad met de annunciatie

literatuur:

  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 46b, ill. 164

Ms 600 missaal, Brugge, ca 1480-1490 omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Brussel 2006, p. 117-134
  • Parijs-Brussel 2011-2012, p. 85

Ms 652 getijdenboek

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 74, 194
  • Bousmanne 1997, p. 289

Ms 5196 Valerius Maximus, Faits et dits mémorables des romains (vert. door Simon de Hesdin en Nicolas de Gonesse van Facta et dicta memorabilia), Brugge, ca 1470, verluchting openingsminiatuur op f. 1 door Meester van Amiens 200, overige miniaturen in stijl van Willem Vrelant

literatuur:

  • Avril & Reynaud 1993, nr. 47
  • Los Angeles-London 2003, p. 256

Parijs, Bibliothèque Nationale

Ms fr 308 Vincentius van Beauvais, Miroir historial (vol. I) (vertaling door Jean de Vignay), ca 1455 (werkplaats van Willem Vrelant)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 191
  • Bousmanne 1997, p. 290-2
  • Smeyers 1998, p. 251-2
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 44, ill. 160, 161

Ms fr 309 Vincentius van Beauvais, Miroir historial (vol. II) (vertaling door Jean de Vignay), ca 1455 (werkplaats van Willem Vrelant)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71
  • Bousmanne 1997, p. 292-4
  • Smeyers 1998, p. 251-2
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 45, ill. 162

Ms fr 310 Vincentius van Beauvais, Miroir historial (vol. III) (vertaling door Jean de Vignay), ca 1455 (werkplaats van Willem Vrelant)

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 104
  • Bousmanne 1997, p. 294-5
  • Smeyers 1998, p. 251-2

Ms fr 311 Vincentius van Beauvais, Miroir historial (vol. IV), vertaling door Jean de Vignay, 1455 (blijkens colofon werd de overschrijving op 6 september 1455 voltooid) Werkplaats van Willem Vrelant

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71
  • Brussel 1959, nr. 105
  • Bousmanne 1997, p. 295-6
  • Smeyers 1998, p. 251-2

Ms fr 897 bible moralisée, omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Brugge 1992, p. 137

Ms fr 6449 Vie de sainte Catherine (vertaling door Jean Miélot)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 192
  • Brussel 1959, nr. 139
  • Bousmanne 1997, p. 296-7
  • Parijs-Brussel 2011-2012, nr. 50, ill. 170-1

Parijs, Bibliothèque Nationale Musée du petit palais, Collection Dutuit

Ms 456 Histoire d’Alexandre (vertaling door Jean Wauquelin), Brugge, voor 1467 verluchting door Dreux Jehan/Meester van Girart de Roussillon, Willem Vrelant, De Meester van de Vraie cronicque descoce en Lieven van Lathem

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 58, 297-299
  • Parijs-Brussel 2011-2012, ill. 156-7
  • Rouen 2016-2017, nr. 71

Parijs, Les Enluminures

Catalogus 13 – 2007 “Picturing Piety”, nr. 10 getijdenboek, Brugge, ca 1480 6 grote miniaturen door de Meester met de Spraakzame Handen, 41 kleine miniaturen door verluchter uit omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • Les Enluminures, Catalogus 13 – 2007, nr. 10
  • Wijsman 2010, p. 585-6

Catalogus “An Intimate Art”(2012), nr. 7 getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 omgeving Willem Vrelant, handschrift bevat 5 miniaturen : f. 125v kinderen van Israel in de wildernis van de Sinai, Manna valt uit de hemel; 170v Alle Heiligen; 228v Dood van de Maagd; 348v symbolen van de Passie; 369v Hl. Veronika

literatuur:

  • König 1989 (1), nr. 37
  • Les Enluminures 2012-cat 17, nr. 7

Parijs, Louvre – Cabinet des Dessins

MI 1091 bifolio uit het Zwarte Getijdenboek van Karel de Stoute, Brugge, ca 1467 verluchting door Willem Vrelant: de gehistorieerde initiaal met een begrafenisscène, overige verluchting door Philippe de Mazerolles (enige andere fragment uit dit verder verloren gegane getijdenboek is in Parijs, Bibliothèque Nationale, ms n. acq. lat 149)

literatuur:

  • Parijs 2011, nr. 156

R.F. 1698 los blad met de Stamboom, afkomstig uit Jehan Boutillier, La Somme rurale, Brugge, 1481

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 290
  • Parijs 2011, nr. 157

Philadelphia, Free Library of Philadelphia, Rare Book Department

Ms Widener 5 getijdenboek, Frankrijk (Bretagne?), ca 1425, verluchting door Frankrijk (School) 1400-1425, met toevoegingen uit Getijdenboek uit ca 1470 in Brugge verlucht door Willem Vrelant: f. 13v Sint Anna, 19v: visitatie, 24v triniteit, 37v sint Michael, 46v Vlucht naar Egypte, 52v Sint Christoffel met Christuskind, 65v Sint Bernard

literatuur:

  • De Ricci 1935-1940, II, p. 2116, nr. 5
  • Philadelphia 2001, nr. 20

Philadelphia, Museum of Art

Ms. 1945-65-2 Pembroke Getijdenboek, Vlaanderen, Brugge, ca 1465-70, verluchting door Philippe de Mazerolles/Meester van Antoon van Bourgondië: 1e hand in die stijl: f. 109v, 142v, 161v, 171v; 2e hand in die stijl: f. 133v, 151v en Willem Vrelant: o.a. f. 27v, 31v, 51v, 55v, 58v, 61v, 64v, 68v, 73v, 83v, 101v, 120v, 186v

literatuur:

Pommersfelden, Schlossbibliothek van Graf von Schönborn

hs 342 getijdenboek (omgeving van Willem Vrelant)

Princeton, University Library

Ms 233 getijdenboek, Brugge, ca 1470-1480 Willem Vrelant en werkplaats

literatuur:

  • Moodey 2014

Rotthalmünster, Antiquariat Heribert Tenschert

Getijdenboek, Brugge, ca 1475 (met o.a. f. 13v kruisiging, 24v Maagd en Kind met musicerende engelen, 30r Johannes, 31r Lukas, 32r Mattheus, 33v Marcus, 35v Pièta, 41r Johannes de Doper), verluchting door Willem Vrelant

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 224-5

Getijdenboek, Brugge, ca 1475 (met o.a. f. 13v kruisiging, 60v Pièta, 69v annunciatie, 101v visitatie, 115v geboorte, 122v aankondiging aan de herders, 129v aanbidding door de wijzen, 136v presentatie in de tempel, 143v kindermoord, 154v vlucht naar Egypte, 166v laatste oordeel), verluchting door Willem Vrelant en Meesters van de Goudrankengroep

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 225-6

Catalogus XX Illumination und Illustration (1987), nr. 7 getijdenboek, Noord-Nederland (Utrecht?), ca 1445

literatuur:

  • Tenschert 1987, nr. 7

Catalogus Leuchtendes Mittelalter I (1989), nr. 38a getijdenboek, Doornik of Brugge, ca 1450-1475, omgeving Willem Vrelant

literatuur:

  • König 1989 (1), nr. 38a

Catalogus Leuchtendes Mittelalter III (1991), nr. 6 getijdenboek (o.a. f. 19v pinksteren, 25v tronende Maagd met Kind, 35v annunciatie, 52v visitatie, 62v geboorte, 68v aankondiging aan de herders, 73v aanbidding door de wijzen, 78v presentatie in de tempel, 89v vlucht naar Egypte, 95v Mariakroning, 122r opwekking van Lazarus), Brugge, ca 1475

literatuur:

  • König 1991 (2), nr. 6

Catalogus Leuchtendes Mittelalter III (1991), nr. 8 getijdenboek (o.a. f. 8r kruisiging, 12r pinksteren, 31r annunciatie, 65r laatste oordeel), Brugge, ca 1460 miniaturen door omgeving Willem Vrelant, randen door Meester van het Gentse Coletaleven

literatuur:

  • König 1991 (2), nr. 8

Catalogus Leuchtendes Mittelalter, Neue Folge II, 1998, nr. 25 getijdenboek, Brugge, ca 1440, verluchting door Willem Vrelant: f. 60v Bewening; Meesters van de Gouden Ranken: alle overige miniaturen

literatuur:

  • König 1998 (3), nr. 25

San Francisco, Bonhams (Veilinghuis)

14-11-2005, 1018 Ingoldisthorpe psalter, Brugge, ca 1460 Stijl Willem Vrelant

literatuur:

  • Christie’s 11 juli 2000, lot 34

Sienna, Biblioteca Communale

Ms X.V.1 Missaal van Ferry de Clugny, Brugge en Bourgondië, tussen 1474 en 1480 verluchting door Willem Vrelant: frontispice en Meester van de Bourgondische prelaten: overige verluchting

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 199, pl. 35 frontispice door Willem Vrelant
  • Brussel 1959, nr. 126
  • Bousmanne 1997, p. 300-1
  • Brinkmann 1997, p. 398 frontispice door Meester van Edward IV
  • Smeyers 1998, p. 400-401 frontispice door Willem Vrelant, overige verluchting door Meester van de Bourgondische prelaten
  • Van Hoorebeeck 2007, II, p. 215
  • Siena 2011, nr. 12

Utrecht, Rijksmuseum het Catharijneconvent

Ms ABM h 18 getijdenboek, Brugge ca 1460-1470 (verluchting door Willem Vrelant of volgeling)

literatuur:

  • Smeyers en Cardon 1991
  • Bousmanne 1997, p. 301-2
  • Wüstefeld 1997, nr. 117

Valenciennes, Bibliothèque municipale

Ms 240 Jean Gerson, Miroir d’Humilité (gekopieerd door David Aubert), Brugge en Brussel 1462 (verluchting door Willem Vrelant en de Meester van de Vraie cronicque descoce)

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71
  • Brussel 1959, nr. 142
  • Bousmanne 1997, p. 58, 302-3
  • Leuven 2002, nr. 84

Vaticaanstad, Biblioteca Apostolica Vaticana

Ms barber lat 381 getijdenboek

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 303-5

Waddesdon Manor, the James A. de Rothschild Collection

Ms 9 getijdenboek, Brugge, ca 1460-1470

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 311-2

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

cod 1857 Getijdenboek van Maria van Bourgondië, 1475-80, verluchting door Weense Meester van Maria van Bourgondië: f. 14v , 43v, 94v en 99v; Lieven van Lathem, Simon Marmion (1 miniatuur) en Willem Vrelant (1 miniatuur: f. 51r Triniteit); kalligrafie door Claes Spierinck

literatuur:

  • Pächt-Jenni-Thoss 1983, p. 103
  • Bousmanne 1997, p. 305-7
  • Smeyers 1998, p. 395
  • Walther 2001, p. 366-7
  • Los Angeles-London 2003, nr. 19

cod 1987 getijdenboek, Brugge ca. 1460

literatuur:

  • Winkler 1925 (1978), p. 71, 206
  • Brussel 1959, nr. 124
  • Pächt-Jenni-Thoss 1983, p. 86-92
  • Bousmanne 1997, p. 305-6

Cod ser. n. 12878 getijdenboek van Willem van Montfoort, verluchting door Willem Vrelant, de Meester van het Montfoort Getijdenboek en de Meester van Catharina van Kleef en anderen) 3e kwart 15e eeuw

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 100
  • Pächt-Jenni 1975, p. 24-36
  • Utrecht/New York 1989, nr. 49
  • Smeyers en Cardon 1991, p. 99-104
  • Bousmanne 1997, p. 308-310
  • Smeyers 1998, p. 252, 254
  • Parijs-Brussel 2011-2012, ill. 158

Cod ser. n. 13240 getijdenboek, Brugge, werkplaats van Willem Vrelant

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 132

cod ser. n. 13243 getijdenboek, f. 15v en 18v door Willem Vrelant, overige verluchting door anoniem kunstenaar

literatuur:

  • Brussel 1959, nr. 108
  • Pächt-Jenni-Thoss 1983, p. 92-95
  • Bousmanne 1997, p. 308-9

Zürich, privé-verzameling

Getijdenboek, voorheen in bezit familie Spinola

literatuur:

  • Bousmanne 1997, p. 312

Malibu, J. Paul Getty Museum, ms. Ludwig IX 8, f. 18r: man bidt tot Heilige Geest (detail) door Willem Vrelant

Literatuur

  1. Delisle 1868-1881, I, p. 268f. & III, p. 392
  2. New York 1892, nr. 77
  3. Van den Gheyn 1901 (1), p. 326-328
  4. Bruck 1906, nr. 137
  5. Delisle 1907, I, p. 197-8; II, p. 302, nr. 14
  6. Laborde 1909, nr. 41
  7. Van den Gheyn 1909
  8. Winkler 1915, p. 294-296
  9. Winkler 1925 (1978), p. 71, 74, 170, 175
  10. De Ricci 1926, nr. 13, p. 14
  11. Durrieu 1927, p. 17, 44-45, pl. X, XII
  12. Leroquais 1929
  13. Swarzenski & Schilling 1929, nrs. 142, 143
  14. Dominguez-Bordona 1933, nrs. 1559, 1561
  15. De Ricci 1935-1940, I, p. 778, nr. 133, p. 792, nr. 224, p. 794, nr. 235, p. 796, nr. 249, 250, 253, p. 797, nr. 254, 256, 258, 259, 260, p. 800, nr. 274, p. 801, nr. 281, p. 810, nr. 331, p. 812, nr. 344, p. 813, nr. 345, 346, p. 845, nr. 504; II, p. 2116, nr. 5
  16. Gaspar & Lyna 1937-1945, nr. 324
  17. Baltimore 1949, nr. 134
  18. Brussel 1959, p. 103-5, nrs. 100, 101, 102, 104, 105, 106, 107, 108, 122, 123, 124, 125, 126, 131, 132, 133, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 149, 178, 210, 214, 219, 232, 250
  19. Delaissé 1959, nrs. 29, 39
  20. Daneu Lattanzi 1965, nrs. 39, 42
  21. Delaissé 1968, p. 74-75, 77
  22. Bern 1969, nr. 229
  23. Kessler 1969, nrs. 6, 8, 9
  24. Pächt-Jenni 1975, p. 24-36
  25. Farquhar 1976
  26. Genève 1976, nr. 68
  27. Delaissé-Marrow-de Wit 1977, p. 181 e.v.
  28. Harthan 1977, p. 146-9
  29. Kessler 1977
  30. Brugge 1981, nr. 55
  31. Von Euw & Plotzek 1982, nr. IX 8, p. 142-159
  32. Pächt-Jenni-Thoss 1983, p. 86-92, 92-95, 103
  33. Caswell 1985
  34. Dutschke & Rouse 1986, p. 85
  35. Gnoni 1986, p. 295
  36. Dogaer 1987, p. 103, 105, fig. 58
  37. Christie’s 22 juni 1988, lot 20
  38. Wieck 1988, nrs. 91, 92, 93, 94
  39. Brussel 1989, nr. 16
  40. Gaspar & Lyna 1989, p. 9-25
  41. König 1989 (1), nrs. 37, 38, 38a
  42. Utrecht/New York 1989, nrs. 37, 49
  43. König 1990, nr. 28
  44. Brinkmann 1991, p. 121, noot 23
  45. Smeyers en Cardon 1991, p. 99-104
  46. König 1991 (2), nrs. 5, 6
  47. Brugge 1992, p. 137
  48. Avril & Reynaud 1993, nr. 47
  49. Cambridge 1993, nr. 40
  50. Caswell 1993
  51. Cambridge 1993, nrs. 20, 21, 46
  52. Christie’s 29 juni 1994, lot 37a
  53. Cardon 1996, cat. nr. 9
  54. Backhouse 1997, nr. 165
  55. Bousmanne 1997
  56. Brinkmann 1997, p. 10, 49, 53, 59, 160-2, 164-169, 389, 398
  57. Brussel 1997, nr. 1
  58. Clark 1997
  59. Randall 1997, nrs. 244, 248, 250, 251, 252, 253, 254, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 266, 273, 279, 280, 283
  60. Wieck 1997, nrs. 76, 82, 83, 97
  61. Wüstefeld 1997, nr. 117
  62. Smeyers 1998, p. 251-254, 291-2, 296-9, 333-4, 355, 356, 395
  63. König 1998 (3), nr. 25
  64. Bousmanne & Van Hoorebeeck 2000, p. 87-89, 112-118
  65. Christie’s 11 juli 2000, lot 34
  66. Van den Bergen-Pantsens 2000
  67. Keulen 2001 (1), nr. 19
  68. Philadelphia 2001, nrs. 14, 20
  69. Sotheby’s 19 juni 2001 (Ritman, 2), lot 25, 27
  70. Walther 2001, p. 346-7, 366-7, 372-3
  71. Brugge 2002, nr. 21b
  72. Cardon, Van der Stock & Vanwijnsberghe 2002, p. 365-379, 879, 882-3, 889
  73. Leuven 2002, nrs. 82, 83, 84, 91, afb. p. 56
  74. Parijs 2002, nr. 88
  75. Los Angeles-London 2003, nrs. 2, 15, 19, 52, 53, 66, p. 256
  76. McKendrick 2003, pl. 12
  77. Backhouse 2004, pl. 124
  78. Christie’s 17 november 2004, lot 19
  79. New York 2004, nr. 333
  80. Sotheby’s 7 december 2004, lot 46
  81. Cambridge 2005, nr. 85
  82. Brussel 2006, p. 117-134
  83. Clark 2006
  84. Les Enluminures, Catalogus 13 – 2007, nr. 10
  85. Van Hoorebeeck 2007, II, p. 215, 217
  86. Bousmanne & Van Hoorebeeck 2009, p. 171-182
  87. Morgan & Panayotova 2009, nrs. 202, 205
  88. Wijsman 2010, p. 200, 219, 233, 264, 272, 416, 496, 542, 585, 586
  89. Parijs 2011, p. 294-301, nrs. 156, 157
  90. Siena 2011, nr. 12
  91. Watson 2011, cat. nr. 72 (vol. I, p. 401-411
  92. Parijs-Brussel 2011-2012, p. 85, 142, 238-255, 261, 353, 356, 411, nrs. 44-52
  93. Les Enluminures 2012-cat 17, nr. 7
  94. www.medievalbooksofhours.com (2012), in ref. number 61
  95. Moodey 2014
  96. Rouen 2016-2017, nr. 71

Bradley 1887-1889, III, p. 397
Thieme-Becker 1907-1950
D’Ancona & Aeschlimann 1949, p. 213-214