New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945 168v: hellemond (detail)

Meester van Catharina van Kleef

Direct link to:

Getijdenboek van Willem van Montfoort (Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek, cod ser n. 12878)

De belangrijkste Noord-Nederlandse boekverluchter. Ontleent zijn naam aan een getijdenboek dat hij verluchtte voor Catharina van Kleef (2 delen), nu in de Pierpont Morgan Library te New York. Werkzaam van ongeveer 1430 tot 1460.

De carrière van de Meester van Catharina van Kleef startte met een bescheiden aandeel in de verluchting van het Greiffenklau Missaal, te dateren op ongeveer 1430-1435. Met de verluchting van het Getijdenboek voor Catharina van Kleef produceerde hij het belangrijkste en meest originele Noord-Nederlandse verluchte boek.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945
f. 1v-2r: Catharina van Kleef geknield voor Maagd met Kind

Zijn laatste werk dateert van ongeveer 1460, een getijdenboek nu in Den Haag, Museum Meermanno Westreenianum, Ms. 10 F 50. 

Zeer bijzonder zijn de zeven aan de Meester van Catharina van Kleef toegeschreven pentekeningen, die behoren tot de mooiste bewaard gebleven tekeningen uit de 15e eeuw (München, Bayerische Staatsbibliothek).

In totaal worden thans 15 manuscripten (deels) en een los blad aan de Meester van Catharina van Kleef toegeschreven. De Meester van Catharina van Kleef wordt in oudere literatuur ook wel genoemd de Meester van het Arenberg getijdenboek (Panofsky 1953) of Pelagius (Hoogewerff 1936, deel I, p. 447-471).

De Meester van Catharina van Kleef onderging de invloed van contemporaine Vlaamse paneelschilders als Jan van Eyck en Robert Campin (de Meester van Flémalle). Vaak wordt hierbij als voorbeeld genoemd de Kruisafneming (M 945, f. 69v; zie afbeelding); deze volgt in grote lijnen, maar met veel afwijkende details, een compositie van de Meester van Flémalle die bewaard is gebleven in een copie in de Walker Art Gallery in Liverpool.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945 , f. 69v-70r Kruisafneming

Tot andere niet-Hollandse voorbeelden behoort het werk van de Meester van Boucicaut en de Meester van Rohan. Aan deze laatste is een tekening in het Herzog-Anton-Ulrich Museum in Brunswijk toegeschreven, die identieke figuren en in grote lijnen dezelfde compositie te zien geeft als de Bron te Bethesda (Ms. M 917, p. 114).

Verdere voorbeelden zullen vast gevonden kunnen worden, maar niettemin is het totale aantal van dergelijke citaten betrekkelijk klein en is het aantal oorspronkelijke composities zeer groot.

Met originele voorstellingen als de Mond van de Hel (Ms. M 945, f. 168v, zie afbeelding) en met nieuwe ideeën in de trompe-l’oeil en stilleven versieringen van zijn randen leverde de Meester van Catharina van Kleef, hoewel ontvankelijk voor de vernieuwingen van zijn grote tijdgenoten, ook zelf een bijdrage aan de schilderkunstige ontwikkeling.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945 168v-169r: hellemond

De Meester van Catharina van Kleef was waarschijnlijk werkzaam in Utrecht. Zijn medewerking aan diverse Utrechtse historiebijbels wijst hierop, evenals de stijl van diverse pentekeningen die als karakteristiek kunnen worden beschouwd voor de stad Utrecht. Daarnaast woonde een aantal van de opdrachtgevers van de meester in Utrecht, hetgeen in dit verband echter niet al te veel zegt gelet op het feit dat hij ook getijdenboeken verluchtte voor Catharina van Kleef, die het grootste deel van haar leven in Lobith woonde, en voor de in Leiden wonende Katharina van Lochorst.

Van twee verluchters die in de jaren 1430 in Utrecht werkzaam waren zijn de namen overgeleverd, te weten Henric Henricssoen en Godevaert Jacopssoen. Wellicht kunnen de Meesters van Zweder van Culemborg en de Meester van Catharina van Kleef met hen vereenzelvigd worden (aldus Sotheby’s 6 juli 2000, p. 64).

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 53 (detail uit onderrand)

Bespreking van de 15 handschriften en het losse blad met miniaturen/verluchting van de Meester van Catharina van Kleef

1. Het getijdenboek uit 1438 in Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum, Ms 10 E 1

Nadat de tekst van dit getijdenboek klaar was zijn 12 miniaturen van de hand van onze meester toegevoegd. De verschillen in kwaliteit aangaande compositie en artistieke expressie laten zien dat we te maken hebben met een jeugdwerk van de meester. Zo zijn de Aanbidding van de wijzen en Sint Joris en de draak nogal stijfjes en weinig fantasierijk. Sint Christoffel en Sint Michael in dramatische actie daarentegen hebben steeds veel lof ontvangen van de kunstgeleerden. Het wordt aangenomen dat diverse composities zijn ontleend aan verloren gegane werken van Jan van Eyck.

• 

• 

• 

Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum, Ms 10 E 1
f. 69v: Sint Michael – f. 71v: Sint Christoffel draagt het Kind – f. 95v: Kruisiging (details)

2. Het psalter-getijdenboek van een non in Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms 135 K 30

Dit in Zuid-Holland vervaardigde psalter-getijdenboek bevat 2 ingevoegde miniaturen van de hand van onze Meester, gemaakt in Utrecht rond 1440-1450. De afbeelding van Sint Petrus op folio 297v lijkt sterk op de Sint Petrus in het Getijdenboek van Catharina van Kleef (Ms. M 917, p. 210). Het handschrift werd in 1980 aangekocht door de Koninklijke Bibliotheek op de veiling van Sotheby’s van 24 juni 1980.

• 

• 

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Ms. 135 K 30, f. 10v: David speelt de harp – f. 297v: Sint Petrus en Sint Barbara (details)

3. Het getijdenboek van Elysabeth van Zaers in Leiden, Universiteitsbibliotheek, Ms. BPL 224

De Augustijner zuster Elysabeth van Zaers schreef dit handschrift voor eigen gebruik rond 1440. Er werden 13 grisailles uit Delft aan toegevoegd, alsmede 8 miniaturen van de hand van de Meester van Catharina van Kleef.

4. Het getijdenboek van Katharina van Lochorst in Münster, Westfälisches Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, Ms. 530

Dit handschrift bevat 2 miniaturen van de hand van onze meester (de annunciatie en de arrestatie), terwijl de overige 7 zijn geschilderd door een naaste medewerker. De Kruisafneming in dit handschrift en de Kruisafneming in het Getijdenboek te New York stammen beide af van een thans verloren gegane Kruisafneming geschilderd door Robert Campin, waarvan een kopie bewaard is gebleven in Liverpool, Walker Art Gallery en een tekening in Cambridge, Fitzwilliam Museum (zie Nijmegen 2009-2010, nr. 9).

5. Het getijdenboek van Lodewijk van Montfoort in Wenen.

Dit in 1450 vervaardigde handschrift kent een hybride karakter. Hoewel in opdracht gegeven door een burger van Utrecht is het schrift van Vlaams karakter en bevat het handschrift 20 miniaturen van de Brugse boekverluchter Willem Vrelant, die overigens toen in Utrecht woonde. Drie miniaturen met heiligen, geschilderd door de Meester van Catharina van Kleef, werden ingevoegd. Duidelijk is echter dat deze miniaturen oorspronkelijk niet voor dit handschrift bestemd waren.

6. Het pontificaal van Sinte Marie in de Universiteitsbibliotheek van Utrecht.

De tekst van het pontificaal werd rond 1450 gekopieerd in Utrecht en voorzien van eenvoudig Utrechts penwerk. Vervolgens vervaardigde de Meester van Catharina van Kleef 21 bladen met gehistorieerde initialen en versierde randen en een volblad miniatuur met de Kruisiging. Van deze verluchting resteren thans slechts 15 pagina’s met gehistorieerde initialen en versierde randen. Voor nadere informatie omtrent dit handschrift zie: Het pontificaal van Sainte Marie in de Universiteitsbibliotheek van Utrecht: een controversieel pontificale.

• 

• 

• 

Utrecht, Universiteitsbibliotheek, Ms 400 pontificale van Sinte Marie, Utrecht, ca 1450, 3 pagina’s met gehistorieerde initialen en versierde randen door Meester van Catherina van Kleef

7. De gehistorieerde bijbel in Londen, British Library, Ms. add. 38122.

Dit rond 1450-1455 gemaakte handschrift omvat het eerste gedeelte van het Oude Testament (Genesis – Tobit), door de schrijver verdeeld in drie gedeelten. Beide eerste gedeelten bevatten in totaal 114 tekeningen van de Meester van Catharina van Kleef. De tekeningen zijn gemaakt in bruine inkt, waarbij details soms zijn geaccentueerd in goud, zilver of rood. De tekeningen verschillen onderling aanzienlijk in kwaliteit, zodat wellicht een assistent heeft meegetekend. Net als een aantal andere handschriften is ook dit handschrift vervaardigd in opdracht van een lid van de familie Van Lochorst.

8. De gehistorieerde bijbel in München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 1102.

Dit uit 1439 stammende handschrift bevat 7 tekeningen van de Meester van Catharina van Kleef (tussen folio 9 en 17). De tekeningen vallen op door hun levendig karakter, de gevarieerde poses van personen en de verschillende gezichtsuitdrukkingen.

• 

• 

• 

München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 1102, f. 9v, 10v, 11v

9. De gehistorieerde bijbel in Londen, British Library, Ms. add. 15410

Deze uit ca. 1443-1445 stammende bijbel bevat niet, zoals beide hiervoor behandelde bijbels, talloze kleine tekeningen door de tekst heen, maar bevat een enkele miniatuur bij het begin van ieder Boek van deze Bijbel. Het handschrift omvat het eerste deel van het Oude Testament (Boeken Genesis – Esther). De Meester van Den Haag 69 B 10 coördineerde de verluchting van deze bijbel. Hij schakelde de Meester van Catharina van Kleef in voor de verluchting van de 7 miniaturen van Joshua tot II. Chronicles. Ook hier stelt onze meester de ander verluchters in de schaduw: zijn composities zijn uitgebalanceerd en zijn perspectief overtuigt.

Londen, British Library, ms add 15410, f. 160r (detail) door Meester van Catherina van Kleef

10. De bescheiden bijdrage van de Meester van Catherina van Kleef in het Missaal van Eberhard von Greiffenklau in Baltimore, Walters Art Gallery, ms. W 174.

Dit omstreeks 1430-1435 vervaardigde missaal bevat verluchtingen van de hand van de Meesters van Zweder van Culemborg. Waarschijnlijk ging de eigendom van dit handschrift rond 1446 over op Eberhardt von Greiffenklau die de Meester van Catherina van Kleef inhuurde om enkele initialen over te schilderen. Onze meester voegde tevens een uitbundig versierde rand om de Kruisiging toe, en schilderde een geknielde geestelijke op het tegenoverliggende blad (f. 153r), rechts van de oorspronkelijke opdrachtgever, waarschijnlijk Eberhard von Greiffenklau.

11. De Genesis miniatuur in de bijbel van Henri delle Cheraux, Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, Ms 9158-67.

Deze vijfdelige bijbel werd geschreven in een van de kloosters van het gemene leven in de IJssel regio rond 1456. De enige verluchting is een grote Genesis miniatuur in het begin van deel 1, geschilderd door de Meester van Catharina van Kleef of diens assistent of volgeling, mogelijk eveneens in de IJsselregio, maar waarschijnlijker in Utrecht.

12. Het naamgevend Getijdenboek van Catherina van Kleef in New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M. 945 en M. 917.

Het Getijdenboek van Catharina van Kleef bestaat uit twee gedeelten die thans beiden in eigendom zijn van de Pierpont Morgan Library. Samen vormen ze het meest verfijnde handschrift dat in de Noordelijke Nederlanden verlucht is.

Het getijdenboek neemt in meer dan één opzicht een uitzonderingspositie in, zowel wat betreft de samenstelling van de tekst als de omvang en inhoud van de beeldcycli, en vooral de breedte van de artistieke verbeeldingskracht die in de decoratie en illustratie tentoongespreid wordt.

In het handschrift vindt men zeker ontleningen aan of echo’s van vroegere voorbeelden, zoals schilderijen van de Meester van Flémalle of gravures. Maar dit alles is op zo’n onverwachte en nieuwe wijze verwerkt en gecombineerd dat gesproken kan worden van een werk van ongekende originaliteit.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 144-f. 20r: ontmoeting Anna en Joachim bij de Gouden Poort

Het getijdenboek van Catharina van Kleef getuigt van een uitzonderlijke artistieke reikwijdte. Elementen die direct betrekking hebben op de adellijke bezitster Catherina van Kleef zijn de op een in het oog vallende plaats geschilderde wapens in de marges van de openingsminiatuur op folio 1v van ms M 945.

Het aardse en familieleven wordt opgeroepen in de miniaturen van de Heilige Familie aan de arbeid en tijdens de avondmaaltijd, beide gesitueerd in huiselijke en prachtig geobserveerde burgerlijke huiskamers.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 149: de Heilige Familie aan het werk (detail)

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 151: de Heilige Familie aan de maaltijd (detail)

Een sterk vermogen om verhalende elementen weer te geven, blijkt uit miniaturen als de geseling en de Kruisdraging, waarin figuren de zijkaders doorbreken om het dramatische effect te vergroten.

Naturalistische elementen zijn breed uitgemeten in binnenhuistafereeltjes, zoals de Man op zijn doodsbed, of Het Laatste Avondmaal (Ms. M 945, f. 142v), en in de vele voorwerpen in de randversiering. Louter fantasie wordt tentoongespreid in de sprookjesachtige achtergrond van voorstellingen als de Ontmoeting aan de Gouden Poort en de Geboorte van Christus, en in de miniatuur van de bijna Jeroen Bosch-achtige Hellemond.

De artiest heeft het verlangen om een verhaal met maximale duidelijkheid te brengen, hetgeen hem in een aantal gevallen ertoe brengt twee scènes in één miniatuur te schilderen, zo bijv. in de Man op zijn doodsbed (Ms. M 917, p. 180; zie afbeelding), waar we de harteloze en baatzuchtige jonge man, vermoedelijk de zoon en erfgenaam van de stervende, op een afstand van diens doodsbed zien staan, terwijl hij opnieuw verschijnt in de rand waar hij geld neemt uit de geldkist van zijn vader.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 180 – f 97r: Man op zijn doodsbed

Naar verduidelijking wordt ook op verschillende andere manieren gestreefd: de banderollen en inscripties leggen een handeling uit of geven een interpretatie van een scène, minuscule schilderingen en letters in vloertegels sluiten aan bij de iconografie van een portret, en randmotieven accentueren de betekenis van een miniatuur of vormen er een tegenstelling mee.

13. Het Van Alphen getijdenboek in Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 782.

Dit in Oost Nederland geschreven getijdenboek werd omstreeks 1450 in Utrecht verlucht. De Meester van Catharina van Kleef was verantwoordelijk voor de gehele verluchting en decoratie.

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 782, f. 15r initiaal H met Maagd en Kind (detail)

14. Het getijdenboekje geveild bij Londen, Sotheby’s op 9 december 1974, lot 63A

Dit in Utrecht omstreeks 1450-1455 door een assistent van de Meester van Catharina van Kleef verlucht getijdenboek bevat vele ontleningen aan het Van Alphen Getijdenboek.

15. De miniaturen in het getijdenboek van Lochorst, bewaard te Den Haag, Museum Meermanno Westreenianum, Ms. 10 F 50

Dit getijdenboek bevat de laatste uit ca. 1460 stammende verluchtingen van onze meester. Van deze 9 ingevoegde miniaturen waren er 2 oorspronkelijk bestemd voor een ander handschrift. De Annunciatie en de Arrestatie hebben namelijk een groter formaat en verschillen qua stijl van de overige 7 wel voor dit handschrift bestemde miniaturen. De overige verluchting stamt van de hand van Lieven van Lathem, die deze vervaardigde rond 1465-1470 hetzij in Utrecht hetzij in Vlaanderen.

16. Een recent ontdekt los blad, verworven door de Pierpont Morgan Library in New York (Ms. M. 1209).

In 2018 verwierf de Pierpont Morgan Library op een Europese veiling een los blad uit een thans niet traceerbaar getijdenboek met verluchting van de hand van de Meester van Catherina van Kleef. Het blad bevat een initiaal met de Maagd die haar melk aanbiedt aan Sint Bernardus, Koning David die harp speelt en twee vechtende vogels in de marge. Het blad dateert uit de laatste fase van de loopbaan van onze meester (ca 1460), zulks gelet op de dikke, hoekige plooival, de plastische weergave van het gezicht van de Maagd en het ontwerp en uitvoering van de marges.

New York, Pierpont Morgan Library, Ms M 1209 Los blad uit getijdenboek

Catalogus

Baltimore, Walters Art Gallery

Ms W 174 missaal van Eberhard von Greiffenklau, Utrecht, ca 1430-1435, verluchting door Meesters van Zweder van Culemborg, en Utrecht, ca 1446 overschildering door Meester van Catharina van Kleef van enkele initialen, rand op de miniatuur met de Kruisiging en toevoeging van een geknielde geestelijke op het tegenoverliggende blad, rechts van de oorspronkelijke opdrachtgever, waarschijnlijk Eberhard von Greiffenklau

literatuur:

• Calkins 1979, p. 34-39
• Utrecht/New York 1989, nr. 35
• Korteweg 2009-2010, p. 58
• Nijmegen 2009-2010, nr. 31

Ms W 782 Van Alphen getijdenboek, Utrecht, ca 1450

literatuur:

• Korteweg 2009-2010, p. 62-63
• Nijmegen 2009-2010, nr. 28

• 

• 

Baltimore, Walters Art Gallery, Ms W 782 , f. 109r, 113r

Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I

Ms 9158-67 vijfdelige bijbel van Henri delle Cheraux, Noord-Nederland/IJssel regio, ca 1456, enige verluchting is een grote Genesis miniatuur in het begin van deel 1, verlucht door de Meester van Catharina van Kleef of diens assistent of volgeling in Utrecht, ca 1456

literatuur:

• Smeyers 1998, p. 274-5
• Korteweg 2009-2010, p. 58
• Nijmegen 2009-2010, nr. 23

Den Haag, Koninklijke Bibliotheek

Ms 135 K 30 psalter-getijdenboek, Zuid-Holland, ca 1440-1460, miniaturen uit Utrecht, ca 1440-1450 bevat 2 ingevoegde miniaturen van de Meester van Catharina van Kleef: f. 10v: David speelt de harp, 297v Sint Petrus en Sint Barbara

literatuur:

• Den Haag 1980, nr. 71
• Sotheby’s 24 juni 1980, lot 90
• Den Haag 1983, p. 8, 21, 24 nr. 38, p. 30, afb. op p. 59
• Biemans 1984, nr. 97
• Brandhorst & Broekhuijsen-Kruijer 1985, nr. 152
• Utrecht/New York 1989, p. 12, 148, 158
• Den Haag 1992, p. 69, 75 nr. 38
• Wüstefeld 2006, p. 598
• Korteweg 2009-2010, p. 54
• Nijmegen 2009-2010, nr. 26

Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum

Ms 10 E 1 getijdenboek, Utrecht, 1438 bevat 12 ingevoegde miniaturen van de Meester van Catharina van Kleef: f. 13v Laatste Oordeel, 61v Maagd op de maancirkel, 65v Sint Petrus en Sint Adrianus, kruisiging, 69v St. Michael St. 71v Sint Christoffel draagt het Kind, 73v Sint Antonis en Sint Sebastiaan, 77v aanbidding door de wijzen, 79v Sint Martinus en Sint Nicolaas, 82v Sint Joris en de draak, 85v Sint Catharina en Sint Barbara, 89v Sint Agnes en Sint Cecilia, 95v Kruisiging

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 41
• Byvanck 1937, p. 66, 141
• Brussel 1971, nr. 26
• Den Haag 1979, nr. 72
• Utrecht/New York 1989, nr. 44
• Korteweg 2009-2010, p. 54
• Nijmegen 2009-2010, nr. 24

Ms 10 F 50 getijdenboek van Lochorst, ca 1448-1450 negen ingevoegde miniaturen door de Meester van Catherina van Kleef gemaakt in Utrecht, ca 1460, overige ingevoegde miniaturen door Lieven van Lathem, Utrecht of Vlaanderen, ca 1465-1470

literatuur:

• Gorissen 1973, p. 746-7
• Den Haag 1979, nr. 73
• Utrecht/New York 1989, nr. 50
• Van Os 1994, p. 78-81
• Korteweg 2009-2010, p. 62-63
• Nijmegen 2009-2010, nr. 29

Leiden, Universiteitsbibliotheek

Ms BPL 224 getijdenboek van Elysabeth van Zaers, Leiden, ca 1440, 13 toegevoegde grisailles uit Delft door anoniem verluchter en 8 miniaturen uit Utrecht, ca 1440 door de Meester van Catharina van Kleef

literatuur:

• Korteweg 2009-2010, p. 54
• Nijmegen 2009-2010, nr. 25

Londen, British Library

Ms add 15410 gehistorieerde bijbel, Utrecht, ca 1443-1445, verluchting door de Meester van Den Haag 69 B 10: 8 miniaturen, een assistent van de Meester van Den Haag 69 B 10: de 4 miniaturen van Exodus tot Deuteronomy, en de Meester van Catherina van Kleef: de 7 miniaturen van Joshua tot II. Kronieken

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 60
• Calkins 1979, p. 30, 39-44
• Utrecht/New York 1989, nr. 42
• Backhouse 1997, nr. 56
• Korteweg 2009-2010, p. 55-58
• Nijmegen 2009-2010, nr. 20

Ms add 38122 gehistorieerde bijbel, Utrecht, ca 1450-1455, bevat 114 tekeningen van de Meester van Cartherina van Kleef

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 26
• Biemans 1984, nr. 260
• Korteweg 2009-2010, p. 55
• Nijmegen 2009-2010, nr. 21

Londen, Sotheby’s

Catalogus 9 december 1974, lot 63A getijdenboek, Utrecht, ca 1450-1455 verluchting door assistent van Meester van Catherina van Kleef

literatuur:

• Korteweg 2009-2010, p. 63

München, Bayerische Staatsbibliothek

Cgm. 1102 gehistorieerde bijbel, Utrecht, 1439 verluchting door 2 anonieme verluchters en de Meester van Catherina van Kleef: 7 tekeningen tussen folio 9 en 17

• 

• 

• 

• 

München, Bayerische Staatsbibliothek, Cgm 1102, f. 13r, 14r, 16v, 17v

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 42
• Byvanck 1937, p. 68, 79, 148
• Calkins 1979, p. 39-43
• Utrecht/New York 1989, nr. 41
• Korteweg 2009-2010, p. 55
• Nijmegen 2009-2010, nr. 22

Münster, Westfälisches Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte

Ms 530 getijdenboek van Katharina van Lochorst, Leiden, ca 1448-1450 9 toegevoegde miniaturen: Utrecht, ca 1448-1450 verluchting door Meester van Catharina van Kleef: annunciatie en arrestatie, 7 overige miniaturen door medewerker

literatuur:

• Brussel 1971, nr. 28
• Utrecht/New York 1989, nr. 47
• Korteweg 2009-2010, p. 54
• Nijmegen 2009-2010, nr. 27

New York, Pierpont Morgan Library

Ms M 945 en 917 getijdenboek van Catharina van Kleef, Utrecht, ca 1442-1444, verluchting door Meester van Catharina van Kleef en Meester van Den Haag 69 B 10: alleen penwerk op tekstpagina’s

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, f. 66v-67r: Kruisiging

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 43
• Panofsky 1953, p. 103 e.v.
• Plummer 1966
• Delaissé 1968, p. 37-41, 81-86
• Brussel 1971, nr. 27
• Gorissen 1973
• Calkins 1979
• Utrecht/New York 1989, nrs. 45 en 46
• Korteweg 2009-2010, p. 59-62
• Nijmegen 2009-2010, nrs. 41-133

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 52-53

Ms M 1209 Los blad uit getijdenboek, met een initiaal met de Maagd die haar melk aanbiedt aan Sint Bernardus, Koning David die harp speelt en twee vechtende vogels in de marge, Utrecht, ca 1460

Utrecht, Universiteitsbibliotheek

Ms 400 pontificale van Sinte Marie, Utrecht, ca 1450 15 pagina’s met gehistorieerde initialen en versierde randen door Meester van Catherina van Kleef

literatuur:

• Byvank/Hoogewerff 1925, nr. 72
• Brussel 1971, nr. 39
• Utrecht 1984, nr. 56
• Van der Horst 1989, nr. 57
• Utrecht/New York 1989, nr. 48
• Korteweg 2009-2010, p. 55
• Nijmegen 2009-2010, nr. 32

Wenen, Osterreichische Nationalbibliothek

Cod. Ser. n. 12878 getijdenboek van Willem van Montfoort, Utrecht en mogelijk Brugge, ca 1448-1450 verluchting door Meester van Catharina van Kleef: f. 135v, 137v, 139v, Willem Vrelant en anderen

literatuur:

• Keulen 1961, nr. 2
• Brussel 1971, nr. 29
• Calkins 1979, p. 46-51
• Utrecht/New York 1989, nr. 49
• Korteweg 2009-2010, p. 54-55
• Nijmegen 2009-2010, nr. 30

New York, Pierpont Morgan Library, Ms. M 917-945, p. 172-f. 109r

Literatuur

1. Vogelsang 1899, p. 23, 69-73, afb. 9 (over “Gebetbuch im Haag Ms 12.8 is huidige 10 E 1)
2. Byvank/Hoogewerff 1925, nrs. 26, 41, 42, 43, 60, 72
3. Hoogewerff 1936-1947,
4. Byvanck 1937, p. 66, 68, 79, 141, 148
5. Panofsky 1953, p. 103 e.v.
6. Keulen 1961, nr. 2
7. Den Haag 1965
8. Plummer 1966
9. Delaissé 1968, p. 37-41, 81-86
10. Brussel 1971, nrs. 26-29, 39
11. Gorissen 1973
12. Calkins 1978
13. Den Haag 1979, nrs. 72, 73
14. Calkins 1979
15. Chatelet 1980, p. 53-61
16. Den Haag 1980, nr. 71
17. Sotheby’s 24 juni 1980, lot 90
18. Den Haag 1983, p. 8, 21, 24 nr. 38, p. 30, afb. op p. 59
19. Biemans 1984, nr. 97, 260
20. Utrecht 1984, nr. 56
21. Brandhorst & Broekhuijsen-Kruijer 1985, nr. 152
22. Van der Horst 1989, nr. 57
23. Utrecht/New York 1989, p. 12, 146-150, 158, nrs. 35, 41, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50
24. Calkins 1991
25. Marrow 1991
26. Den Haag 1992, p. 69, 75 nr. 38
27. Van Os 1994, p. 78-81
28. Backhouse 1997, nr. 56
29. Smeyers 1998, p. 274-5
30. Sotheby’s 6 juli 2000, p. 64
31. Wüstefeld 2006, p. 598
32. Korteweg 2009-2010
33. Nijmegen 2009-2010